Εισαγωγή

Μπορούμε να εκτιμήσουμε το πολύ πιθανό ενδεχόμενο πως σε περίπου δώδεκα χρόνια η πληροφορική θα γίνει αναπόσπαστο στοιχείο της ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής μιας  συντριπτικής πλειοψηφίας ανθρώπων του πολιτισμικού μας πλαισίου. Δίχως τις βασικές δεξιότητες που σχετίζονται με την πληροφορική  θα είναι δυσκολότερη  η άσκηση των περισσότερων επαγγελμάτων, καθώς και η εξάσκηση νέων προσόντων. Η απόκτηση, η συλλογή και η χρήση πληροφοριών θα γίνει μέρος τυπικών ιδιωτικών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Επίσης, στον τομέα της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα, και ιδιαίτερα υπό την ανάγκη τηλεκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί γρήγορα και έχει διαδοθεί σε σχολεία, κολέγια και άλλα εκπαιδευτικά κέντρα.

 

 

Τα οφέλη της ηλεκτρονικής μάθησης

Ο όρος τηλεκπαίδευση έχει γίνει δημοφιλής τα τελευταία χρόνια λόγω των εταιρειών και των πανεπιστημίων που έχουν εφαρμόσει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση χρησιμοποιώντας το Διαδίκτυο ή το Intranet. Η τηλεκπαίδευση αναφέρεται στην παροχή εκπαίδευσης μέσω υπολογιστή ή τηλεφώνου.

 

Τα πλεονεκτήματα αυτής της μορφής εκπαίδευσης είναι πολλαπλά, εξ ου και η αυξανόμενη δημοτικότητά της. Τα τυπικά στοιχεία της τηλεκπαίδευσης περιλαμβάνουν:

• Περιεχόμενο

Το βασικό στοιχείο της ηλεκτρονικής μάθησης είναι το εκπαιδευτικό υλικό, παραδίδεται στον παραλήπτη μέσω cd, ένα τοπικό δίκτυο και το Διαδίκτυο.

• Επικοινωνία

            Η τηλεκπαίδευση προσφέρει τη δυνατότητα στον δάσκαλο να επικοινωνεί με             τους μαθητές και στους μαθητές να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτό             πραγματοποιείται παραδοσιακά μέσω τηλεδιάσκεψης, e-mail ή συνομιλίας, αλλά    αυτή η μορφή μάθησης δεν αποκλείει και την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο.

• Εικονική πραγματικότητα

Στην οθόνη του υπολογιστή, οι μαθητές δεν είναι μόνο σε θέση να περιηγούνται απλώς στο περιεχόμενο, αλλά μπορούν επίσης να πειραματιστούν, να παρατηρήσουν  προσομοιωμένα γεγονότα. Η εικονική πραγματικότητα τους επιτρέπει να βλέπουν τις λειτουργικές διατομές μηχανών, διαδραστικούς χάρτες, το εσωτερικό των οργανισμών, απρόσιτα μέρη, κλπ.

• Συνεργασία

            Η τηλεκπαίδευση επιτρέπει την πραγματοποίηση ομαδικής εργασίας, τη             συνεργατική μάθηση και την κοινή επίλυση προβλημάτων, οι εικονικοί πίνακες           ανακοινώσεων και τα φόρουμ συζητήσεων είναι μέρη για να παρουσιάσει κανείς τις         απόψεις του και να ανταλλάξει ιδέες.

• Εργαλεία

Ένα εύχρηστο πακέτο εργαλείων (που σχηματίζουν την πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης), χρησιμοποιείται για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και για την καθοδήγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας καθώς  επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και την αξιολόγηση των μαθητών.

 

 

Αυτομάθηση

Στην τηλεκπαίδευση, η επαφή δασκάλου-μαθητή είναι δυνατή μέσω Διαδικτύου, χάρη στην τεχνολογία της πληροφορίας και της τηλεπικοινωνίας, και πραγματοποιείται σε σύγχρονη λειτουργία (πραγματικό χρόνο, ταυτόχρονη διαδικτυακή παρουσία μαθητή και δασκάλου) ή ασύγχρονη (ο μαθητής επιλέγει το δικό του χρόνο μάθησης). Στην περίπτωση του έργου INPACT, προτείνεται μια κατά κύριο λόγο ασύγχρονη λειτουργία, καθώς το άτομο που ενδιαφέρεται για το θέμα της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να χρησιμοποιήσει το εκπαιδευτικό υλικό της πλατφόρμας IPM στο δικό του χρόνο. Αυτή η λειτουργία έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:

• ευελιξία - παρέχει συνεχή πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό cd, ιστοσελίδες ή διακομιστές FTP από οπουδήποτε, οποτεδήποτε, 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την   εβδομάδα.
• εξατομικευμένος χρόνος και ρυθμός μάθησης, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις ικανότητες του εκάστοτε μαθητή.
• δυνατότητα αυτοελέγχου των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων.
• χρόνος επεξεργασίας και «μεταβολισμού» του παραδοτέου υλικού, ο οποίος σε ένα τυπικό μάθημα είναι μάλλον σύντομος.
• ευχέρεια ενημέρωσης και συμπλήρωσης πηγών γνώσης.

Ωστόσο,  ο καλύτερος ενδιάμεσος μεταξύ του εκπαιδευόμενου και του δασκάλου είναι το ειδικό λογισμικό, γνωστό ως πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης (e- learning). Αποτελεί έναν συνδυασμό μιας βάσης δεδομένων με το εκπαιδευτικό υλικό, ενός φόρουμ συζήτησης ή μιας συνομιλίας, μιας ενότητας αξιολόγησης των αποκτηθέντων γνώσεων και δεξιοτήτων και ενός μηχανισμού σύνδεσης για τον εκπαιδευόμενο. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να έχει πρόσβαση στις εκπαιδευτικές ενότητες με το εκπαιδευτικό υλικό και τις εργασίες που πρέπει να εκτελεστούν μέσω ενός τυπικού προγράμματος περιήγησης ιστού αφού συνδεθεί.

 

Μέθοδοι αυτομάθησης για μαθητές

Είστε ο ίδιος ο καπετάνιος, το πλοίο και το σκάφος

Όταν αποφασίζετε να είσαστε αυτοδίδακτοι, πρέπει να αποφασίσετε μόνοι σας:

• Τι θα θέλετε να μάθετε.
• Πότε θα μάθετε?
• Πώς θα ελέγξετε την πρόοδό σας.

Θα βρείτε ήδη προκλήσεις σε αυτές τις τρεις βασικές αρχές. Ας περάσουμε στις λεπτομέρειες.

 

Τι θα θέλετε να μάθετε?

Θέστε στον εαυτό σας έναν συγκεκριμένο κύριο στόχο και ενδιάμεσους στόχους. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για την αυτομάθηση. Θέστε πρώτα έναν πρωταρχικό στόχο π.χ. 'Θέλω να μάθω αγγλικά' και μετά ατομικοί ενδιάμεσοι στόχοι που θα σε φέρουν πιο κοντά σε αυτό π.χ. «Θα μάθω 1000 λέξεις». Για την αυτοδιδασκαλία, είναι καλή ιδέα να χωρίσετε τους ενδιάμεσους στόχους σε ακόμη μικρότερες προκλήσεις, εφικτές βραχυπρόθεσμα π.χ. «Θα μάθω 100 ονόματα αντικειμένων αυτήν την εβδομάδα». Ο καθορισμός στόχων όπως αυτός αυξάνει το κίνητρο και επαληθεύει την αποκτηθείσα γνώση και την πρόοδο της μάθησης.

 

Το μειονέκτημα της αυτομάθησης είναι το θέμα της επιλογής συγκεκριμένου κύριου στόχου και ενδιάμεσων στόχων. Αφού δεν είστε ο δάσκαλος, πώς υποτίθεται ότι θα κρίνετε μόνος σας ποια θα είναι μια πραγματική πρόκληση που μπορείτε να πετύχετε και ποια θα είναι μια υπερβολική φιλοδοξία που θα σας οδηγήσει σε κατάρρευση;

 

Διάρκεια διαβάσματος

Τα μαθήματα στο σχολείο έχουν διάρκειας 45 λεπτών και διαρκούν από τις 8.00 έως τις 12.30, τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο είναι 90 λεπτά κάθε Τετάρτη μεταξύ 8.00 και 20.00 και ούτω καθεξής. Ένα τέτοιο προκαθορισμένο πλαίσιο, αφενός, βάζει σε τάξη τα πράγματα, αλλά αφετέρου, πολλοί άνθρωποι δεν αισθάνονται άνετα με έναν αυστηρά καθορισμένο χρόνο έναρξης και διάρκειας μαθημάτων. Πιστεύουμε ότι θα είναι πιο εύκολο να αποκτήσετε γνώσεις σε ώρες που ορίζονται με ευελιξία, με βάση καθημερινά, συνεχή σχέδια. Αυτή η υπόθεση θα εκπληρωθεί μόνο με την αυτομάθηση. Μόνο με αυτή τη μέθοδο έχετε τη δυνατότητα να καθορίσετε πότε θα σπουδάσετε. Μπορείτε να επιλέξετε τις ώρες της ημέρας και της εβδομάδας που είναι πιο αποτελεσματικές για εσάς. Καθένας από εμάς έχει ένα εσωτερικό ρολόι που μας λέει ποιες ώρες το μυαλό απορροφά τη γνώση πιο γρήγορα και, μαθαίνοντας στο σπίτι, μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε.

Δυστυχώς, η επιλογή του δικού σας χρόνου μελέτης απαιτεί μεγάλη αυτοπειθαρχία, η οποία απουσιάζει στους περισσότερους από εμάς! Η προσαρμογή του χρόνου μελέτης στις προσωπικές του δυνατότητες δεν είναι καθόλου εύκολη και για πολλούς λόγους. Καταρχήν, οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να αναβάλλουν τα πάντα για αργότερα. Δεύτερον, ο καθένας μας έχει πολλές ευθύνες στην καθημερινότητά του εκτός από τη μελέτη, έτσι ώστε η μελέτη συχνά τείνει να δίνει τη θέση της στη δουλειά, τη φροντίδα των παιδιών ή τις δουλειές του σπιτιού. Έτσι, η ανεξάρτητη μάθηση γίνεται πολύ αναποτελεσματική.

 

Αυτοπειθαρχία και αυτοαξιολόγηση

Η αυτοκατευθυμένη μάθηση προσφέρει στον εκπαιδευόμενο πολλές ευκαιρίες, αλλά είναι επίσης εξαιρετικά απαιτητική. Εκείνοι που έχουν υψηλά κίνητρα και πειθαρχία στη μάθησή τους μπορεί να έχουν κάποια επιτυχία με αυτή τη μέθοδο, αλλά αποτελούν τη μειοψηφία στην κοινωνία μας. Οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε πολύ πιο άνετα υπό την καθοδήγηση ενός δασκάλου ή ενός καθηγητή που κατευθύνει τη μάθησή μας. Η αυτοκατευθυμένη μάθηση, από την άλλη πλευρά, θα λειτουργήσει πολύ καλά ως μια πρόσθετη επιλογή για την υποστήριξη του σχολικού προγράμματος.

 

 

 

Μέθοδοι ηλεκτρονικής μάθησης για εκπαιδευτές

Η τηλεκπαίδευση έγινε πολύ δημοφιλής κατά την  πανδημία  και πλέον εισάγεται στη σαν μέθοδος διδασκαλίας με αυξανόμενη συχνότητα. Πολλοί άνθρωποι στον επιστημονικό και επαγγελματικό κόσμο εξοικειώθηκαν με τις μεθόδους ηλεκτρονικής μάθησης, υπό την πίεση έλλειψης οποιασδήποτε άλλης εκπαιδευτικής επιλογής όταν όλα τα σχολεία, τα πανεπιστήμια και άλλα ιδρύματα έκλεισαν. Αφού μάθαμε για τις μεθόδους και τις δυνατότητές της, η τηλεκπαίδευση έχει χρησιμοποιηθεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι πριν.

Το e-learning μπορεί να εισαχθεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους, οπότε ας δούμε ποιες είναι οι μορφές του e-learning:

• Σύγχρονη
• Ασύγχρονη
• Μικτή

Σε αυτό το σημείο τίθεται το ερώτημα ποια μορφή είναι η καλύτερη. Λοιπόν, δεν υπάρχει καλύτερο - Πρέπει να προσαρμόσετε τον τρόπο διδασκαλίας στην ομάδα, τις ανάγκες και τις δυνατότητές της. Για μερικούς, θα είναι πιο αποτελεσματικό να έχετε κοινές διαδικτυακές συναντήσεις όπου επεξεργάζεστε μαζί το υλικό, ενώ μια άλλη ομάδα θα προτιμήσει να εργαστεί με το υλικό ξεχωριστά, η καθεμία στον δικό της χρόνο. Επομένως, ως εκπαιδευτικός, πρέπει να αναγνωρίσετε τι θα έχει περισσότερο νόημα για μια δεδομένη ομάδα και τι θα φέρει τα μεγαλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα.

 

Σύγχρονη μάθηση

Σε αυτή τη μορφή εξ αποστάσεως μάθησης, τα μαθήματα πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά σε μια συγκεκριμένη πλατφόρμα επικοινωνίας και σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι μαθητές μαζί με τον εκπαιδευτικό διδάσκονται  το περιεχόμενο του μαθήματος με βάση το σχολικό βιβλίο, το εκπαιδευτικό υλικό και τις παρουσιάσεις. Με αυτή τη μορφή, ο εκπαιδευτικός έχει την ελευθερία να προετοιμάσει τα μαθήματα με πιο διαδραστικό τρόπο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεταφορά της γνώσης μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι ενεργοποίησης, όπως ανταλλαγή ιδεών, συζήτηση σε πάνελ, μελέτη θεματικών, θεατρική παράσταση, μέθοδος προσομοίωσης, εγκεφαλικός χάρτης, διδακτικά παιχνίδια, που εμπλέκουν τον μαθητή, κάνοντας τη γνώση να απορροφάται καλύτερα. Είναι η μορφή που μοιάζει περισσότερο με τη διδασκαλία στην τάξη και επιτρέπει την ατομική και ομαδική εργασία, την αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών, καλύτερη αξιολόγηση των γνώσεων των μαθητών και παρακολούθηση της εξέλιξής τους.

Δυστυχώς, έχει και πολλά αρνητικά, ωστόσο, που δυσκολεύουν την επικοινωνία και τη μεταφορά γνώσης. Τεχνικές δυσκολίες οπτικοακουστικού εξοπλισμού, έλλειψη σύνδεσης στο Διαδίκτυο, περιορισμοί πρόσβασης, δυσκολίες προγραμματισμού και διάφορα άλλα εμπόδια μπορεί να απωθήσουν ορισμένους μαθητές από το να συμμετάσχουν σε σύγχρονα μαθήματα.

 

 

Ασύγχρονη μάθηση

Από την άλλη πλευρά, η μορφή της ασύγχρονης μάθησης χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα e-learning ως βάση για τις εκπαιδευτικές συνεδρίες είναι πολύ πιο ευέλικτη και επιτρέπει στην εξατομικευμένη μάθηση ανταποκρινόμενη στις συγκεκριμένες ανάγκες και τις χρονικές δυνατότητες των μαθητών. Ο συμμετέχων στο μάθημα μπορεί να αποφασίσει μόνος του ποιες ώρες θα κάθεται να μελετήσει και σε ποιο χρονικό διάστημα θα τελειώσει το μάθημα. Κάθε συμμετέχων έχει πρόσβαση στα υλικά της πλατφόρμας 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα και μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά όποτε του αρμόζει ακολουθώντας τις οδηγίες του εκπαιδευτικού. Για να υποστηρίξει τη μάθηση, ο εκπαιδευτικός μπορεί να ηχογραφήσει εκ των προτέρων διαλέξεις ή εκπαιδευτικές συνεδρίες με οδηγίες άσκησης ή επεξηγημένο θεωρητικό υλικό. Περαιτέρω, είναι δυνατή η επικοινωνία με τον εκπαιδευτικό μέσω email ή τηλεφώνου εάν είναι απαραίτητο. Ωστόσο, υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία σε αυτή τη μορφή από άποψη χρόνου και μεθοδολογίας. Ο συμμετέχων στο μάθημα αποφασίζει μόνος του ποια μορφή μάθησης και ποιος χρόνος μάθησης είναι ο καταλληλότερος, ενώ παραμένει σε συνεχή επαφή με τον εκπαιδευτικό.

Τα μειονεκτήματα της ασύγχρονης διδασκαλίας είναι η έλλειψη άμεσης αλληλεπίδρασης με την υπόλοιπη ομάδα, η έλλειψη τακτικής επαφής με τον εκπαιδευτή και η αδυναμία επαλήθευσης και παρακολούθησης της προόδου της μάθησης κατά τη διάρκεια του προγράμματος, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ατομική συμβουλευτική των μαθητών. Απαιτεί επίσης μεγαλύτερη αυτοπειθαρχία από την πλευρά των μαθητών, κάτι που μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για πολλούς.

 

 

Μικτή μάθηση

Η μέθοδος μικτής μάθησης είναι στην πραγματικότητα ένας συνδυασμός πλεονεκτημάτων και από τις δύο μορφές διδασκαλίας που περιεγράφηκαν προηγουμένως. Συνδυάζει τόσο την άμεση επαφή στην πλατφόρμα επικοινωνίας με τον εκπαιδευτικό όσο και την αυτομάθηση. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν με τον εκπαιδευτικό σε πραγματικό χρόνο και να εργαστούν σε ομάδες, να ανταλλάξουν ιδέες και στη συνέχεια μπορούν να εργαστούν μόνοι τους επιλέγοντας τον χρόνο και τον τόπο των περαιτέρω εκπαιδευτικών συναντήσεων σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες ενώ εργάζονται στην e-learning πλατφόρμα.

Είναι μια πολύ καλή λύση για μεγαλύτερες ομάδες και ο εκπαιδευτικός μπορεί να αντιμετωπίσει τις ανάγκες και των δύο τύπων μαθητών. Είναι επίσης πιο οικονομικό τόσο για τον εκπαιδευτικό όσο και για τον εκπαιδευόμενο, μειώνοντας το κόστος για ταξίδια ή ενοικίαση δωματίου.

 

 

Ιστολόγια (blogs) και φόρουμ (forum)

Τα διαδικτυακά φόρουμ είναι ένας από τους παλαιότερους τρόπους επικοινωνίας στο Διαδίκτυο που εξακολουθεί να είναι αποτελεσματικός και χρήσιμος. Δίνουν στους χρήστες την ευκαιρία να δημιουργήσουν εικονικές κοινότητες, να συνδέονται με άλλους, να συνομιλούν, να μοιράζονται ιδέες και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον.

Τέτοια φόρουμ υπάρχουν από τις πρώτες μέρες του Διαδικτύου και είναι ένας από τους παλαιότερους τύπους διαδικτυακών κοινοτήτων. Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα φόρουμ συζητήσεων εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην διαδικτυακή επικοινωνία, ειδικά σε εξειδικευμένα, όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να βρουν πληροφορίες, προηγμένες και λεπτομερείς γνώσεις και γνώστες συνομιλητές.

Αντίθετα, ποια είναι τα πλεονεκτήματα ενός ιστολογίου; Πρώτα απ’ όλα, ένα ιστολόγιο μπορεί να οικοδομήσει τέλεια την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία της εκπαίδευσης. Μπορεί να είναι μια μεγάλη επέκταση του περιεχομένου που διατίθεται σε μια δεδομένη πλατφόρμα. Σας επιτρέπει να προσθέσετε "κάτι από τον εαυτό σας" με βάση τη δική σας εμπειρία στο περιεχόμενο που παρέχεται από την ομάδα του έργου.

Οι χρήστες ιστολογίου είναι πολύ πιο σίγουροι κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης όταν γνωρίζουν ότι έχουν να κάνουν με συγκεκριμένα άτομα. Άτομα που παρουσιάζονται ονομαστικά, με εικόνα και που εκφράζει τη γνώμη του για ένα συγκεκριμένο θέμα. Τα ιστολογία είναι ένα εξαιρετικό μέρος για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Οι αναρτήσεις του συγγραφέα βοηθούν να εκφραστεί η προσωπικότητά του.

 

 

Η πλατφόρμα INPACT

Η πλατφόρμα e-learning βασίζεται στις ανάγκες που έχουν εκφράσει οι ενδιαφερόμενοι φορείς και το κοινό μας,  στην έρευνα αναγκών στο πρώτο στάδιο του έργου INPACT. Η πλειοψηφία του κοινού μας είναι ψηφιακά εξοικειωμένοι, το 73% χρησιμοποιεί το διαδίκτυο καθημερινά, το 18% το χρησιμοποιεί μερικές φορές την εβδομάδα. Τα πιο προτιμώμενα εργαλεία είναι τα βίντεο, τα ενημερωτικά φύλλα και το έντυπο υλικό. Αντίστοιχα, η ομάδα INPACT ανέπτυξε ενημερωτικά βίντεο σχετικά με τον έλεγχο των παρασίτων, γραφήματα και διδακτικές ενότητες που διατίθενται στην πλατφόρμα INPACT. Όλοι οι αγρότες και οι ειδικοί μπορούν να επωφεληθούν από τη φιλική προς τον χρήστη και εύκολα προσβάσιμη πλατφόρμα, που εμπεριέχει όλα τα σημαντικά θέματα σχετικά με τις διαφορετικές μεθόδους ελέγχου των παρασίτων.