PESTKOWCE - SZKODNIKI

 Źródło: https://bladmineerders.nl/

Występowanie czerwców i szkody powodowane przez te owady w sadach pestkowych są bardzo zróżnicowane w zależności od odmiany i pory roku.

Zakres żywicieli: Czerwce żerują na ogromnej liczbie roślin żywicielskich, w tym na śliwie, brzoskwini, czereśni, melonie, jagodach, jabłoni i drzewach ozdobnych, wyrządzając poważne szkody.

 

Występowanie i znaczenie: Czerwce są szkodnikami kwarantannowymi i występują powszechnie niemalże na całym świecie, w tym w Europie. Szkody wyrządzane przez czerwce w sadach pestkowych są coraz mniejsze, jednak szkodników tych nie da się całkowicie wyeliminować. Nawet pomimo przeprowadzonego skutecznego zwalczania, niektóre części drzew mogą zostać zaatakowane ponownie ze względu na dużą liczbę roślin żywicielskich. Populacja czerwców będzie szybko rosnąć w zaniedbanych ogrodach przydomowych, a także w sadach wielkotowarowych.

Objawy: Czerwce regularnie niszczą młode pędy, owoce i liście oraz powodują powstawanie na nich plam. Najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem jest tarcznik niszczyciel, którego żerowanie skutkuje pojawieniem się charakterystycznych czerwonych plam. Silne inwazje powodują straty w plonach i ich niską jakość. Mogą doprowadzić do śmierci wierzchołka wzrostu, części lub całego drzewa. Larwy misecznika śliwowego żerują głównie na liściach. Ich obecność zdradzają jasne plamy.

Źródło: G. Vétek

Źródło: G. Vétek, 2017

Charakterystyka szkodnika: Misecznik tarniowy i śliwowy rozwija jedno pokolenie rocznie. Miseczniki te zimują w drugim stadium nimfy. Przed upływem maja z zimujących żółtawo-brązowych larw rozwijają się jasnobrązowe samice o długości 2-4 mm i wybrzuszonym grzbiecie, które składają jaja. W czerwcu z jaj wylęgają się larwy, które żerują na liściach, pędach, gałęziach i owocach przez 2-3 miesiące, po czym w drugim stadium larwy ukrywają się i zimują w zdrewniałych częściach drzew. W Europie Środkowej tarcznik morwowiec i tarcznik niszczyciel rozwija dwa pokolenia. Szkodniki te zimują pod tarczkami w pierwszym stadium nimfy lub jako dorosłe samice. Cykl rozwojowy tarcznika niszczyciela jest bardziej skomplikowany, ponieważ rozwój samców i samic po drugim stadium nimfy w kwietniu przebiega w inny sposób. Samica zostaje pod tarczką, a ciało samca wydłuża się. Dorosłe samce pojawiają się na początku maja, aby zapłodnić samice. Na początku czerwca samica rozmnaża się partenogenetycznie i rodzi 80-100 młodych, u których w ciągu kilku godzin wyrasta tarczka i które żerują na roślinie żywicielskiej. Do rozmnażania optymalne są wilgotne i ciepłe warunki pogodowe. Rozwój drugiego pokolenia nimf (pokolenie letnie) jest podobny i trwa do pierwszych przymrozków. Pokolenia mogą zachodzić na siebie, więc niemal wszystkie stadia rozwojowe mogą przebywać na roślinie w tym samym czasie.

 

Zwalczanie: Zainfekowane części roślin należy odciąć i spalić, aby ograniczyć do minimum populację szkodnika. Bardzo ważne jest przestrzeganie zasad uprawy i higieny, takich jak stosowanie zdrowego materiału rozmnożeniowego i pielęgnacja korony, która powinna być rzadka i zadbana. Formy zimujące, ruchome i nieruchome, powinny być usuwane za pomocą oprysków. Pojawienie się ruchomych form misecznika tarninowego i śliwowego można przewidzieć poprzez dokonanie „sekcji” ciał samic pod lupą lub smarowanie pnia po obwodzie wazeliną. Formy ruchome wszystkich gatunków mają cytrynowożółtą barwę i są bardzo małe. Ukierunkowane metody zwalczania latających samców oparte są na prognozowaniu.

Środki organiczne zawierają bakterię Bacillus thuringiensis ssp. kurstaki, szczep ABTS-351.

 

MSZYCE

Nazwa szkodnika:

• Myzus cerasi – mszyca wiśniowo-przytuliowa
• Myzus persicae – mszyca brzoskwiniowa
• Hyalopterus pruni – mszyca śliwowo-trzcinowa
• Brachycaudus helichrysi – mszyca śliwowo-kocankowa
• Brachycaudus schwartzi
• Myzus varians – mszyca brzoskwiniowo-powojnikowa
• Hyalopterus amygdali – mszyca brzoskwiniowo-trzcinowa
• Myzus mumecola
  
• Myzus cerasi spp-prunarium uważana jest za podgatunek Myzus cerasi.

Zakres żywicieli: Mszyce zwykle żerują na kilku określonych gatunkach roślin. Potrzebują również rośliny żywicielskiej do rozmnażania. Rośliny żywicielskie: brzoskwinia, wiśnia wonna, wiśnia, różne gatunki śliwy (P. spinosa, P. tribona).

Występowanie i znaczenie: Mszyce występują na całym świecie. Najważniejszym problemem powodowanym przez mszyce jest to, że przenoszą one wiele wirusów. Gdy wiosną jest ciepło i wilgotno, wówczas mszyce rozmnażają się bardzo szybko i są w stanie stworzyć duże kolonie. W jednym sezonie uprawowym może rozwinąć się nawet kilka kolonii.

Źródło: https://bladmineerders.nl/parasites/animalia/arthropoda/insecta/hemiptera/sternorrhyncha/aphidoidea/aphididae/aphidinae/macrosiphini/myzus/myzus-mumecola/

Źródło: https://bladmineerders.nl/

Objawy: Uszkodzenia spowodowane przez mszyce są dość podobne. Żerowanie mszyc na liściach prowadzi do skręcania, deformacji i wyginania się listowia. Liście żółkną, wiedną, a następnie opadają. Roślina traci coraz więcej składników odżywczych, co przekłada się na zmniejszenie plonów i obniżenie ich jakości. Spadź wydzielana przez mszyce sprzyja tworzeniu się przypominającej sadzę pleśni.

 

Cykl życiowy: Z zimujących jaj na wiosnę wylęgają się tylko samice. Rozmnażają się partenogenetycznie i zasiedlają kwiaty wraz ze swoim potomstwem. Do początku czerwca rozwijają się 2-3 pokolenia. Do ostatniego pokolenia należą uskrzydlone, żyworodne samice, które rozmnażają się bezpłciowo. W przypadku większości gatunków (np. Veronica beccabunga, Galium aparine, Veronica longifolia itp.) uskrzydlone osobniki kolonizują trawy latem. Pod koniec lata rozwijają się samice bardzo podobne do osobników pierwszego pokolenia oraz samce, które powracają na roślinę żywicielską (brzoskwinia, śliwa, wiśnia, czereśnia), gdzie kopulują z samicami. Zapłodnione samice składają przy pąkach zimujące jaja. Mszyca brzoskwiniowa ma około 2-2,5 mm długości i jest bladozielona. Na moreli zimują prawdopodobnie jaja, ponieważ pierwsze samice zaobserwowano na drzewach bardzo wcześnie, w fazie pękania pąków. Późniejsze pokolenia kolonizują wierzchołki pędów. Opuszczają młode pędy moreli w połowie września.

 

Zwalczanie: Istnieje szeroki zakres metod zwalczania mszyc opartych na prawidłowej agrotechnice. Dzięki właściwemu formowaniu korony, zbilansowanej zawartości składników odżywczych w glebie oraz regularnemu odchwaszczaniu i usuwaniu zainfekowanych liści, wierzchołków pędów i gałęzi panują warunki niesprzyjające dla kolonii mszyc. Warunkiem przeprowadzenia zabiegów chemicznych w racjonalny sposób jest znajomość liczby jaj, czasu pojawienia się pierwszych samic i tempa rozmnażania.

Ekologiczne metody zwalczania obejmują stosowanie olejku pomarańczowego, oleju z miodli indyjskiej i kondycjonerów gleby.

 

 

PORDZEWIACZ ŚLIWOWY

Organizm wywołujący chorobę: Aculus fockeui

Zakres żywicieli: Brzoskwinia, czereśnia, wiśnia, śliwa, migdałowiec.

Występowanie i znaczenie: Wzrostowi populacji roztoczy sprzyjają suche warunki pogodowe utrzymujące się późnym latem i jesienią. W ostatnich latach konieczne było czynne zwalczanie mszyc i roztoczy w sadach pestkowych. Znaczenie gospodarcze tych szkodników wzrasta, ponieważ roznoszą one wirusy.

Źródło: https://www.agro.basf.hu

Objawy: Ssanie liści prowadzi do ich uszkodzeń. W ich następstwie wzrasta transpiracja, spada zawartość chlorofilu, blaszki liściowe żółkną i brązowieją, a na liściach pojawiają się ołowiane, błyszczące przebarwienia. Na młodych drzewach gałązki przybierają kształt miotły, podczas gdy liście przypominają łyżkę. Różnicowanie pąków i zawiązywanie owoców jest ograniczone.

Cykl choroby: W pełni rozwinięta samica zwykle zimuje w osłoniętym miejscu u podstawy pąków. Odnotowano również występowanie zimujących jaj. Szkodnik ten ma walcowaty kształt, długość 0,15-0,20 mm i skomplikowany proces rozwojowy. W ciagu roku występuje kilka pokoleń. Osobniki zdolne do poruszania się i ssania rozmnażają się na niewielką skalę. Masowo rozmnażają się tylko w lecie. Nadmierne rozmnażanie można zaobserwować głównie w suche, ciepłe lata. Na początku i w połowie sierpnia mszyce zajmują miejsca osłonięte pąkiem i gałązką, w których będą zimować.

 

Zwalczanie: W integrowanej ochronie roślin coraz większą rolę odgrywają oleje stosowane w okresie spoczynku roślin. Skutecznie redukują liczebność początkowych populacji szkodnika dzięki czemu późniejsze zabiegi przynoszą lepsze rezultaty. Zimujące roztocze należy zwalczać wiosną. Rozrastające się populacje powinno się poddać dwukrotnemu zabiegowi jesienią. Rozsądne metody zwalczania chemicznego opierają się na zrównoważonym dostarczaniu składników odżywczych i unikaniu nadmiernego stosowania azotu. Ważnym czynnikiem jest również obecność i ochrona drapieżnych roztoczy. W ramach chemicznego zwalczania szkodnika zaleca się naprzemienne stosowanie składników aktywnych i wybranych akarycydów, które zabijają zarówno jaja, larwy, jak i osobniki dorosłe.

 

 

ZWÓJKA KORÓWECZKA

Organizm wywołujący chorobę: Enarmonia formosana

Zakres żywicieli: Morela, czereśnia, wiśnia, migdałowiec, śliwa, brzoskwinia, jarząb mączny. Rzadko występuje na jabłoni i gruszy.

Występowanie i znaczenie: Zwójka koróweczka jest szeroko rozpowszechnionym szkodnikiem w całej Europie. Powoduje uszkodzenia zarówno młodych, jak i dojrzałych drzew. Najczęściej występuje na migdałowcu, ale odnotowano również znaczne uszkodzenia wiśni i moreli. Zwójka koróweczka rozmnaża się w pniu i dolnych częściach gałęzi. Liczne populacje mogą doprowadzić do częściowego lub całkowitego obumarcia drzewa.

W przypadku silnych infekcji uszkodzeniom ulegają również podziemne części roślin. Częstość występowania szkodnika, szczególnie w sadach pestkowych, wzrasta jeśli w ramach integrowanej ochrony roślin nie uwzględni się czyszczenia pni oraz oprysków olejami w okresie spoczynku drzew. Na obszarach występowania szkodnika regularnie dochodzi do nadkażeń.

 

Objawy: Gąsienice drążą w korze kanały o nieregularnych kształtach, w których rozpoczyna się intensywna produkcja żywicy. Gąsienice przeżuwają korę i powodują poważne zakłócenia w transporcie wody i składników odżywczych. W rezultacie dochodzi do zahamowania wzrostu, więdnięcia wierzchołków wzrostu i martwicy gałęzi. Po zewnętrznej stronie kory widać małe woreczki z gruzełkowatymi odchodami. Po przepoczwarzeniu się wylinki opadają na ziemię wokół pnia i stanowią wyraźną oznakę infekcji.

Źródło: Zoltán Szűcs

Cykl choroby: W Europie Środkowej szkodnik rozwija dwa pełne lub trzy niepełne pokolenia. Larwy piątego stadium w drugim pokoleniu zimują pod korą w korytarzach. Zwójki koróweczki przepoczwarzają się w kwietniu. Wylęganie osobników dorosłych można zaobserwować w pierwszej połowie maja. Ich rozwój trwa 25-30 dni. Są to ciemnobrązowe, wzorzyste ćmy o długości 7-9 mm. Składają jedno jajo za drugim na powierzchni kory (jedna samica składa 40-180 jaj). Wylęgające się gąsienice od razu wgryzają się w korę. Po zakończeniu żerowania i rozwoju tworzą kokony. Osobniki dorosłe wyłaniają się z kokonów wystających z kory i zaczynają się rozmnażać.

 

Zwalczanie: Zwójka koróweczka jest szkodnikiem wystepującym zwykle w sadach objętych integrowaną ochroną roślin, dlatego nie należy ponownie obsadzać takich sadów młodymi drzewami.

Metody zwalczania chemicznego ograniczają się do stosowania olejów aplikowanych w okresie spoczynku roślin w oparciu o monitorowanie kokonów i pułapek feromonowych. W trakcie przycinania gałęzi należy dokładnie oczyścić ich grubsze partie i korę oraz zabezpieczyć rany. Okres lotu występuje w pierwszej połowie maja. Ćma nie lubi latać, dlatego można ją wyeliminować z sadu przy użyciu pułapek feromonowych. Można również zastosować metody mechaniczne, takie jak czyszczenie pnia lub opaski. W sadach ekologicznych stosuje się olej z miodli indyjskiej lub bakterię Bacillus Thurengiensis ssp. kurtaki ABTS-351. Ponadto można stosować preparat Isomate OFM Rooso Flex, który zakłóca proces kojarzenia się owadów. 

 

OWOCÓWKA ŚLIWKÓWECZKA

Nazwa szkodnika: Cydia funebrana

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: https://www.growveg.co.uk/pests/uk-and-europe/codling-moth/

Zakres żywicieli: Śliwa, głóg, czereśnia, morela, brzoskwinia, bardzo rzadko orzech włoski i jabłoń. 

Występowanie i znaczenie: Szkodnik jest szeroko rozpowszechniony w Europie i Azji. Owocówka śliwkóweczka oraz owocnica jasna to najbardziej niebezpieczne szkodniki w sadach wielkotowarowych i przydomowych. W zależności od warunków środowiskowych najwięcej szkód wyrządzają pokolenia zimujące lub letnie. Silne inwazje prowadzą do 15-30% uszkodzeń owoców.

Objawy: Pod koniec maja i na początku czerwca na owocach pojawiają się 0,5 mm otwory oraz gumoza. Przez wymuszone dojrzewanie owoce nabierają fioletowego koloru i opadają na ziemię przed końcem czerwca. Larwy w drugim pokoleniu wywołują podobne objawy w lipcu. Wówczas dochodzi również do deformacji owoców. Gąsienica zamieszkuje wnętrze owocu, a wokół pestki śliwki znajduje się dużo odchodów. Owoc szybko opada i wykazuje takie objawy, jak w przypadku infekcji wywołanej przez paciornice Monilinia. Owoc gnije.

Cykl życiowy: Na Węgrzech w ciągu jednego roku rozwijają się trzy pokolenia. Ćma zimuje jako w pełni rozwinięta larwa w gęsto oprzędzionych kokonach w szczelinach kory, szyjce korzeniowej lub rzadziej w glebie. W marcu i kwietniu zimujące pokolenie przeistacza się w kokonach w poczwarki. Okres lotów trwa od końca kwietnia do połowy czerwca. Drugie pokolenie pojawia się nieco później w czerwcu. Okresy lotów często zachodzą na siebie. Gąsienice trzeciego pokolenia osiągają pełną dojrzałość na początku września. W ostatnim stadium mają 10-12 mm długości. Po stronie grzbietowej mają różowawą barwę, a po brzusznej są jaśniejsze. Osobnik dorosły ma 5 mm długości. Rozpiętość skrzydeł wynosi 12-15 mm. Na skrzydłach widnieje brązowawo-szary wzór na ciemnoszarym tle. Jaja są okrągłe i mają 1 mm średnicy. Poczwarka ma 5 mm długości i brązową barwę.

 

Zwalczanie: Skuteczną metodą zwalczania owocówki śliwkóweczki oraz niezawodną i sprawdzoną metodą prognozowania jej wystąpienia są pułapki feromonowe. Określenie optymalnego terminu zabiegów powinno opierać się na obserwacji oraz monitorowaniu za pomocą pułapek.

Pyretroidy o działaniu kontaktowym skutecznie zwalczają osobniki dorosłe. Jaja i młode gąsienice zwalcza się poprzez zastosowanie regulatorów wzrostu, preparatów bakteryjnych, estrów kwasu fosforowego i neonikotynoidów. 

W sadach ekologicznych stosuje się organiczne metody zwalczania szkodnika. W przypadku owocówki śliwkóweczki jest to bakteria Bacillus Thurengiensis ssp. kurtaki ABTS-351 lub olej z miodli indyjskiej. Ponadto można stosować preparat Isomate OFM Rooso Flex, który zakłóca proces kojarzenia się owadów.  

 

SKOŚNIK BRZOSKWINIACZEK

Nazwa szkodnika: Anarsia lineatella

Źródło: Baza danych EPPO

Zakres żywicieli: Brzoskwinia, morela, śliwa, migdałowiec, bardzo rzadko czereśnia i wiśnia. 

Występowanie i znaczenie: Szkodnik występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Ze względu na coraz większe szkody jakie wyrządza uważany jest za szczególnie niebezpiecznego szkodnika na niektórych obszarach. Zakres żywicieli oraz objawy wywoływane przez skośnika brzoskwiniaczka i owocówkę południoweczkę są do siebie bardzo podobne, dlatego te dwa szkodniki łatwo jest ze sobą pomylić. Rozmiar szkód w sadach pestkowych w ostatnim czasie zmalał. Niemniej jednak należy monitorować skośnika brzoskwiniaczka w sadach wielkotowarowych, ponieważ okres lotów tego szkodnika występuje nieregularnie i jest długi. Szkodnik rozwija się szybciej w suchych i ciepłych warunkach klimatycznych. Gdy na jesieni panuje łagodna pogoda, wówczas dorosłe ćmy latają jeszcze pod koniec października.

Źródło: https://magyarmezogazdasag.hu/2020/07/31/mit-tegyunk-gyumolcsmolyok-ellen

Źródło: https://magyarnovenyorvos.hu/novenyvedelmi-elorejelzes/dr-aponyi-lajos-elorejelzesei/20220830KSZ

Źródło: https://agroforum.hu/novenyvedelmi-elorejelzes/szinte-minden-gyumolcsot-veszelyeztet-a-keleti-gyumolcsmoly/

Cykl życiowy: Na Węgrzech skośnik brzoskwiniaczek rozwija dwa pokolenia. W rzadkich przypadkach, jeśli jesienią panują korzystne warunki pogodowe, występuje również niepełne trzecie pokolenie. Zimuje w postaci larw trzeciego i czwartego stadium w małych zakamarkach w rozwidleniach konarów. Od czasu do czasu powoduje również uszkodzenia pąków. Gdy zimujące gąsienice pozostawią swoje hibernakulum, rozpoczynają żerowanie, a następnie przepoczwarzają się w kokonach. Pierwszy okres lotów występuje w połowie maja. Samice składają jaja pojedynczo na spodniej stronie wyżej położonych liści wzdłuż żyłek oraz na owocach. Ćmy pokolenia letniego pojawiają się w lipcu. W ich przypadku proces składania jaj przebiega bardziej intensywnie. Larwy wylęgają się po 5-10 dniach i uszkadzają owoce. Ćmy pokolenia jesiennego składają niewiele jaj. Wylęgające się larwy przemieszczają się pod powierzchnią kory i przygotowują hibernakulum.

 

Zwalczanie: Nadrzędne znaczenie ma zwalczanie zimujących gąsienic. Skuteczną metodą zwalczania mechanicznego jest zakładanie na pień drzewa opaski, która wyłapuje zimujące larwy. Oleje stosowane w okresie spoczynku rośliny zabijają znaczną liczbę larw zimujących pod korą. W konwencjonalnie zarządzanych sadach insektycydy powinno się stosować między fazą pękania pąków a fazą białego pąka w oparciu o proces monitorowania liczby zimujących larw. Pominięte zabiegi można wykonać zaraz po kwitnieniu. Zwalczanie późniejszych pokoleń powinno polegać na monitorowaniu i stosowaniu pułapek feromonowych. Duża liczba larw wylęga się w ciągu 7-10 dni po wystąpieniu największej liczebności latających osobników dorosłych. W sadach ekologicznych stosuje się olej z miodli indyjskiej lub bakterię Bacillus Thurengiensis ssp. kurtaki ABTS-351. Ponadto można stosować preparat Isomate OFM Rooso Flex, który zakłóca proces kojarzenia się owadów.  

 

OWOCÓWKA POŁUDNIÓWECZKA

Nazwa szkodnika: Cydia molesta

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: https://anovenydoki.hu/Kajszibarack/30/

Zakres żywicieli: Głównie przedstawiciele rodziny różowatych: brzoskwinia, morela, migdałowiec, śliwa, jabłoń, grusza i irga. 

Występowanie i znaczenie:

Owocówka południóweczka wymaga szczególnej uwagi, ponieważ jest niebezpiecznym szkodnikiem kwarantannowym. Gatunek ten ma wysokie zdolności adaptacyjne, potrafi znaleźć odpowiednie dla siebie siedlisko w obecności bardzo zróżnicowanych czynników ekologicznych. Szkodnik występuje powszechnie na całym świecie. Uszkodzenia powstałe w wyniku aktywności owocówki południóweczki i skośnika brzoskwiniaczka są do siebie w wielu aspektach podobne, lecz owocówka południóweczka głównie niszczy drzewa w maju, a szkody przez nią wyrządzone są bardziej poważne. Z powodu panujących w ostatnich latach bardzo suchych warunków pogodowych wzrosła liczebność populacji owocówki południóweczki, wydłużył się sezon jej lotów i występuje ona obecnie na wszystkich gatunkach drzew pestkowych. Z uwagi na długi sezon lotów, trudne jest ustalenie harmonogramu zabiegów mających na celu zwalczenie tego szkodnika.

 

Objawy: W przeciwieństwie do skośnika brzoskwiniaczka pierwsze małe gąsienice wylęgające się z jaj w maju atakują pędy dłuższe niż 8-15 cm. Gąsienice wydrążają w pędach tunele począwszy od wierzchołka. W rezultacie pędy i liście więdną oraz występuje gumoza. Zwiędnięte pędy są gęsto rozmieszczone, ponieważ larwy niszczą od 3 do 7 pędów w trakcie swojego rozwoju. Wgryzają się w owoce wokół ogonka i drążą drogę do zalążni.

Źródło: Szűcs Zoltán

Źródło: Kadoić et al.. 2020

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: https://www.wikiwand.com/en/Rhagoletis_cerasi

Źródło: https://www.researchgate.net/figure/Rhagoletis-cerasi-fly-a-third-instar-larvae-of-Rcerasi-infesting-a-cherry-fruit-and_fig4_261803876

Zwalczanie: Chociaż szkodnik zimuje w glebie i przechodzi diapauzę, to zabiegi uprawowe nie są w stanie skutecznie go wyeliminować. Przeprowadzone we właściwym terminie zbiory mogą skutecznie zmniejszyć liczbę poczwarek przygotowujących się do zimowania. Zarówno w sadach prywatnych, jak i wielkotowarowych okres lotów można skutecznie monitorować, używając żółtych pułapek lepowych. W odizolowanych ogrodach pułapek można użyć do pozbycia się szkodnika, ponieważ osobniki dorosłe nie wylatują na duże odległości. 

Dzięki wykorzystaniu pułapek można przewidzieć, kiedy nastąpi szczytowy okres lotów oraz zmniejszyć liczebność populacji. Ze względu na wydłużony okres rojenia, długi okres życia i nieustanne składanie jaj, konieczne jest zastosowanie 2-3 zabiegów chemicznych.

Do innowacyjnych rozwiązań należy stosowanie kalcynowanego kaolinu, który odstrasza muchówki i zakłóca proces kojarzenia się.

Należy wziąć pod uwagę okres dojrzewania danej odmiany. W walce ze szkodnikami (mszycami, czerwcami) skuteczne okazać się może połączone działanie różnych preparatów.

Źródło: B. Ö. Çatal, M. Ulusoy 2018.

 

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: https://bugguide.net/node/view/1629058

Zakres żywicieli: Najważniejsze rośliny żywicielskie to czereśnia i wiśnia, ale szkodnik może atakować również ptasią wiśnię, wiśnię wonną, Lonicera tatarica i Lonicera xylosteum. 

Występowanie i znaczenie: Szkodnik ten jest szeroko rozpowszechniony w Europie. Często zasiedla wiśnię i czereśnię. Rozwija jedno pokolenie. Należy do rodziny wywilżnowatych i może powodować ogromne szkody w sadach, w których warunki mikroklimatyczne są sprzyjające, a teren nie jest odpowiednio zagospodarowany. W tym przypadku szkody mogą sięgnąć 50-100%.

 

 

Objawy: Larwy żerują na owocach, powodując ich gnicie. W jednym owocu może znajdować się kilka larw. Na owocach zaczynają pojawiać się zapadnięte plamy, miąższ brązowieje, owoce dojrzewają przedwcześnie lub opadają na ziemię, a larwy przepoczwarzają się w glebie, gdzie również zimują. 

Cykl życiowy: Nasionnica czeremchówka rozwija jedno pokolenie rocznie. Owad zimuje w stadium poczwarki w glebie na głębokości 3-8 cm. Osobniki dorosłe pojawiają się później niż w przypadku nasionnicy trześniówki, a okres lotów jest miesiąc dłuższy. Szkodnik ten ma 4-5 mm długości. Ma czarne ubarwienie z żółtymi krawędziami wzdłuż tułowia. Tarczka jest białego koloru, golenie i stopy żółtawego, a na skrzydłach znajdują się poprzeczne i ukośne czarnawe znaczenia. Nasionnica czeremchówka ma cztery białe, poprzeczne pasy na odwłoku.

 

Zwalczanie: Chociaż szkodnik zimuje w glebie i przechodzi diapauzę, to zabiegi uprawowe nie są w stanie skutecznie go wyeliminować. Przeprowadzone we właściwym terminie zbiory mogą skutecznie zmniejszyć liczbę poczwarek przygotowujących się do zimowania. Zarówno w sadach prywatnych, jak i wielkotowarowych okres lotów można skutecznie monitorować, używając żółtych pułapek lepowych. W odizolowanych ogrodach pułapek można użyć do pozbycia się szkodnika, ponieważ osobniki dorosłe nie wylatują na duże odległości.

Dzięki wykorzystaniu pułapek można przewidzieć, kiedy nastąpi szczytowy okres lotów oraz zmniejszyć liczebność populacji. Ze względu na wydłużony okres rojenia, długi okres życia i nieustanne składanie jaj, konieczne jest zastosowanie 2-3 zabiegów chemicznych. Skuteczną metodą zwalczania szkodnika jest opryskiwanie dużymi kroplami atraktantu Combi-Protect w połączeniu z insektycydem zawierającym acetamiprid. Do innowacyjnych środków należy kalcynowany kaolin, który odstrasza muchówki i zakłóca proces kojarzenia się.

 

OWOCANKA POŁUDNIÓWKA

Nazwa szkodnika: Ceratitis capitata

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: https://www.researchgate.net/figure/Adult-male-Mediterranean-fruit-fly-Ceratitis-capitata-Wiedemann-Photograph-by-USDA_fig1_239589472

Zakres żywicieli: Czereśnia, wiśnia i owoce ogółem. Owoce pozostałe na drzewach pod koniec września, gdy na przykład zbiory zostają opóźnione, przyciągają czerw. Szkodnik rozwija kilka pokoleń. Okres lotów trwa dłużej niż zwykle. Pierwsze i drugie pokolenie atakuje późne odmiany wiśni i czereśni. Żółte pułapki lepowe wyłapują owady aż do połowy sierpnia. Jaja zimują w owocach pigwowca. Zimujące jaja składane są we wnętrzu owoców w pakietach, natomiast w okresie wegetacyjnym samice składają jaja pojedynczo. 

Występowanie i znaczenie: Na skutek zmian klimatycznych ten śródziemnomorski szkodnik występuje w całej Europie Środkowej. Wybuchu epidemii można spodziewać się w okresach posuchy. Ekstremalne susze nie zmniejszają liczebności tych owadów. Są one stałym bywalcem na czereśniach i wiśniach. 

Objawy: Czerw żywi się miąższem owoców i powoduje ich przedwczesne opadanie. Zaatakowane owoce gniją z powodu nadkażeń.

 

Cykl życiowy: Rozwija się jedno pokolenie rocznie. Owad zimuje w stadium poczwarki w glebie na głębokości 3-9 cm. Osobniki dorosłe pojawiają się w połowie kwietnia, a loty trwają do początku lipca. Jaja składane są pod skórką owocu, który zaczyna dojrzewać. W jednym owocu jaja może złożyć kilka samic. Dorosłe osobniki mają 3-5 mm długości. Mają jasnobrązowe ubarwienie. Na skrzydłach widnięją cętki i wyraźne brązowe pasy ciągnące się aż do wierzchołków. Odwłok jest brązowy, na obwodzie występują dwa jasne pierścienie. Na tułowiu znajdują się nieregularne czarne i srebrne plamy, nadające mu mozaikowy wygląd. Jaja mają wrzecionowaty kształt. Trzecie stadium ma długość 8-9 mm. Poczwarki przypominają wyglądem małe, czerwonawo-brązowe kapsułki o długości około 4 mm.

 

Zwalczanie: Chociaż szkodnik zimuje w glebie i przechodzi diapauzę, to zabiegi uprawowe nie są w stanie skutecznie go wyeliminować. Przeprowadzone we właściwym terminie zbiory mogą skutecznie zmniejszyć liczbę poczwarek przygotowujących się do zimowania. Zarówno w sadach prywatnych, jak i wielkotowarowych okres lotów można skutecznie monitorować, używając żółtych pułapek lepowych w połączeniu z atraktantami. Dzięki wykorzystaniu pułapek można przewidzieć, kiedy nastąpi szczytowy okres lotów oraz zmniejszyć liczebność populacji. Ze względu na wydłużony okres rojenia, długi okres życia i nieustanne składanie jaj, konieczne jest zastosowanie 2-3 zabiegów chemicznych. Skuteczną metodą zwalczania szkodnika jest opryskiwanie dużymi kroplami atraktantu Combi-Protect w połączeniu z insektycydem zawierającym acetamiprid.

Do innowacyjnych środków należy kalcynowany kaolin, który odstrasza muchówki i zakłóca proces kojarzenia się.

 

MUSZKA PLAMOSKRZYDŁA

Nazwa szkodnika: Drosophila suzukii

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: SLOBODAN, 2014

Źródło: https://agroforum.hu/szakcikkek/novenyvedelem-szakcikkek/invazios-kartevok-a-pettyesszarnyu-muslica/

Zakres żywicieli: Wszystkie jagody, owoce pestkowe oraz winogrona. Szkodnika rozwija wiele pokoleń. Pierwsze pokolenie żeruje na jagodach, a pozostałe preferują owoce pestkowe i winogrona. Osobniki dorosłe składają wiele jaj w jednym owocu. Żerowanie larw prowadzi do gnicia owoców. Do składania jaj samice wybierają owoce, które zaczynają dojrzewać. Używają piłkowatego pokładełka, które jest w stanie przeciąć nawet owoce o grubych skórkach. W winnicach osobniki dorosłe można znaleźć nawet po pierwszych przymrozkach. Szkodnik występuje bardzo licznie w winogronach. Można go odróżnić od innych gatunków z rodziny Drosophila dzięki plamkom na wierzchołkach skrzydeł. Gatunek ten zimuje w spękaniach kory i owocach, które opadły na ziemię. 

Występowanie i znaczenie: Wraz ze zmianami klimatycznymi szkodnik ten opanował całe terytorium Węgier i jego epidemie pojawiają się regularnie. W okresach ekstremalnej suszy, aby zapewnić przetrwanie gatunku, ze szczególną intensywnością poszukują soczystych owoców. Straty ekonomiczne spowodowane przez tego szkodnika są znaczne, ponieważ występuje on bardzo licznie w każdym z owoców i uszkadza prawie cały plon.

 

Objawy: Samice składają jaja w owocach, które zaczynają dojrzewać. Rana zadana przez pokładełko jest wyraźnie widoczna. Larwy żerują w grupach. W miejscach, w których żerują pojawia się zgnilizna i Bothrytis. 

Cykl życiowy: Szkodnik rozwija od siedmiu do ośmiu pokoleń rocznie. Zimuje w postaci poczwarki lub imago w glebie lub w zmumifikowanych owocach, które opadły na ziemię. Samice zimują w lasach lub sadach w osłoniętych miejscach, do których nie docierają mrozy, ewentualnie w stodołach. Nie wiadomo jeszcze, gdzie dokładnie zimują. Odpowiednie wydają się również pryzmy kompostowe. 

Samice mogą złożyć do 400 jaj w na wpół dojrzałych owocach. Larwy wylęgają się po 20-30 godzinach w temperaturze 20-25°C i natychmiast zaczynają przeżuwać miąższ. Cykl życiowy muszki plamoskrzydłej trwa około 10 dni w temperaturze 25°C.

Gatunek ten potrzebuje skrobi, a kompost ją zawiera, co wyjaśnia, dlaczego szkodnik ten występuje w tak dużych ilościach w pobliżu pryzm kompostowych.

 

Zwalczanie: Do monitorowania okresu lotów można używać gęsto rozmieszczonych pułapek ze sfermentowanym cukrem. Należy wdrożyć zabiegi zwalczające od razu, gdy pojawią się pierwsze osobniki dorosłe. Zabiegi chemiczne powinno się powtórzyć, gdy zbliża się szczytowy okres lotów. Do wykonania dezynfekcji gleby lub oprysku dolistnego można stosować substancję czynną Cyazypyr i wszystkie jej formy. Pyretroidy zabijają osobniki latające, ale ich zastosowanie jest ograniczone. W szklarniach komercyjnych wczesne inwazje zwalczane są za pomocą moskitier. Są one zamontowane na stałe, a pracownicy wchodzą do szklarni przez podwójną śluzę powietrzną. Pozostałości owoców powinny być niszczone i nie mogą być wyrzucane na pryzmy kompostowe.

 

 

METCALFA PRUINOSA

Nazwa szkodnika: Metcalfa pruinosa

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: Bauer Bea, Źródło: izeltlabuak.hu, licencja: CC BY 4.0

Źródło: http://rece-fice-fono.blogspot.com/2011/09/

Źródło: https://www.vignevin-occitanie.com/fiches-pratiques/cicadelle-pruineuse/

Zakres żywicieli: Wszystkie chwasty, rośliny uprawne i przydrożne krzewy. 

Występowanie i znaczenie: Ten polifagiczny szkodnik ogrodowy żywi się niemalże wszystkim. Często można go znaleźć na przydrożnych chwastach oraz na wszystkich uprawianych warzywach i owocach. Nimfy rozwijają się pod białym, woskowym nalotem, który utrudnia asymilację przeprowadzaną przez zielone części roślin. Żerowanie hamuje rozwój pędów, ponieważ zarówno osobniki dorosłe, jak i nimfy mają kłująco-ssący aparat gębowy. Owady te są również wektorami wirusów. Całkowicie niszczą zaatakowaną roślinę, po czym przenoszą się na kolejnego żywiciela. Na Węgry trafiły wraz z importowanymi diasporami. 

Objawy: Nimfy zimują w nalocie, który można pomylić z grzybnią pasożyta grzybowego. Nimfy przypominają mszyce i żerują pod nalotem. Osobnik dorosły to cykada, która wyglądem przypomina szarą ćmę z czerwonymi oczami.

 

Cykl życiowy: Jesienią samice składają jaja na korze roślin drzewiastych. Jaja przechodzą przez etap zimowania. Okres wylęgania się larw zależy od temperatury (maj/czerwiec). Uszkodzeń pędów i liści można się spodziewać od końca maja. Nimfy mogą się rozwijać dzięki ssaniu liści i pędów przez 2-3 miesiące. W rozwoju gatunku występuje pięć stadiów nimfy. Wylinki, białe, woskowe włókna oraz ziarnka pokrywające ich ciało tworzą na roślinach charakterystyczną, przypominającą wapno warstwę (Rys. 2). Na Węgrzech osobniki dorosłe pojawiają się od połowy czerwca i żerują na pędach roślinnych. Osobniki dorosłe wzbijają się w powietrze, gdy ich spokój zostanie zakłócony. Na Węgrzech szkodnik rozwija jedno pokolenie. Są skrajnie polifagiczne. Żywią się setkami roślin (głównie roślinami drzewiastymi, ale również niektórymi zielnymi). Odławia się je za pomocą leśnych pułapek świetlnych.

 

Zwalczanie: Aby ograniczyć ryzyko zimowania szkodnika, należy poddać korę roślin drzewiastych profilaktycznemu czyszczeniu. Liczbę zimujących jaj można ograniczyć poprzez zastosowanie olejów. Zabieg ten przeprowadza się w okresie uśpienia roślin pod koniec zimy. Preparaty zasadowe mają działanie odstraszające. Zmiana pH rośliny powoduje nieprzyjemny smak i sprawia, że formy ruchome opuszczają uszkodzone rośliny drzewiaste.

 

TARCZÓWKA MARMURKOWATA

Nazwa szkodnika: Halyomorpha halys

Źródło: Baza danych EPPO

Źródło: Gábor Vétek

Źródło: Gábor Vétek

Źródło: Gábor Vétek

Żywiciele: Wszystkie owoce i warzywa, rośliny uprawne. Jeśli owady nie mogą znaleźć ulubionej rośliny uprawnej, mogą również przetrwać na chwastach. Może dochodzić do pojawiania się ognisk epidemicznych. 

Występowanie i znaczenie: Szkodnik występuje w Ameryce i Europie. Ogniska epidemiczne zaobserwowano po raz pierwszy w owocach i warzywach zbieranych jesienią. Największym zaskoczeniem jednak było masowe wystąpienie osobników zimujących. W związku z tym, że szkodnik posiada kłująco-ssący aparat gębowy, pełni on rolę wektora wirusów. Tarczówka marmurkowata ma wiele roślin żywicielskich, dlatego można spodziewać się jej wystąpienia na stanowiskach uprawy zarówno owoców, jak i warzyw. Jest to szkodnik trudny do wyeliminowania.

 

Opis: Dorosły owad ma 12-17 mm długości. Grzbietowa powierzchnia ciała ma szarobrązowy kolor o czerwonawym odcieniu. Zdobią go czarne plamki tworzące nieregularny, marmurkowaty wzór. Czułki są ciemne, u ich podstawy, na końcu czwartego członu oraz u podstawy piątego członu widnieje jasnożółty pierścień, który jest ważny przy identyfikacji szkodnika. Wokół zewnętrznej krawędzi odwłoku, po stronie grzbietowej, widać charakterystyczny czarno-biały pas. Przednie skrzydła są przezroczyste. Mieszczące się na nich żyłki są brązowe lub szare i wyglądają jak podłużne, ciemne paski. Brzuszna strona odwłoku jest jasnożółta, w jednej trzeciej pokryta z boku czarnymi plamami. Odnóża są jasne, czerwono-żółte, a większość ich powierzchni pokrywają czarne plamy. 

Objawy: Owad przenosi na swoim sztylecie wirusy. Niewiele wiadomo na temat tego, jakie objawy wykazują różne rośliny, ale ze względu na regularne występowanie ognisk epidemiologicznych, warto obserwować cykl życia szkodnika i schemat jego pojawiania się.

Źródło: Gábor Vétek

Źródło: Gábor Vétek

Zwalczanie: Zwalczanie powinno opierać się na monitorowaniu szkodnika za pomocą pułapek świetlnych i lejkowych. Obecnie na Węgrzech nie ma żadnych zarejestrowanych produktów chemicznych przeznaczonych do zwalczania tego szkodnika. Do zwalczania biologicznego można rozważyć Trissolcus japonicus i pasożytnicze osy (Trissolcus basalis).

Źródło: https://www.freshplaza.com/north-america/article/9328015/trissolcus-basalis-useful-insect-against-the-southern-green-stink-bug/

Źródło: https://www.wikiwand.com/fr/Heteroptera