KAPUSTA - GRZYBY

ZGORZEL

Organizm wywołujący chorobę: różne gatunki Pythium, Rhizoctonia, Fusarium, Alternaria oraz inne grzyby.

Zakres żywicieli: Wszystkie te gatunki są raczej polifagiczne – z pewnymi wyjątkami roślinami żywicielskimi mogą być wszystkie gatunki roślin warzywnych i ozdobnych, buraki cukrowe i niektóre chwasty.

Występowanie i znaczenie:Choroba występuje wszędzie tam, gdzie uprawiane są warzywa lub buraki cukrowe, ale do poważnych szkód dochodzi tylko w niekorzystnych warunkach. W przypadku roślin krzyżowych choroba ma szczególne znaczenie podczas wzrostu sadzonek przeznaczonych pod wczesne uprawy.    

 

Objawy i podobne choroby: Typowe objawy to występujące po wschodach zmiękczenie i ciemnienie tkanek hipokotylu i korzeni. Zaatakowana roślina albo nagle opada, albo stopniowo żółknie, a jej rozwój, oraz rozwój systemu korzeniowego, jest bardzo słaby. Jeśli do zakażenia dojdzie przedwschodowo, wówczas tkanki roślin ciemnieją, a siewki nie wschodzą. Tkanka może być pokryta grzybnią o różnym kolorze.

Objawy wywoływane przez wszystkie te patogeny są bardzo podobne i raczej trudno jest je od siebie odróżnić.

Image
Rysunek 16. Zgorzel siewek Rhizoctonia solani i Pythium spp. https://plantwiseplusknowledgebank.org/doi/10.1079/pwkb.20157800743
Image
Rysunek 17. Zgorzel siewek Rhizoctonia solani i Pythium spp. Źródło: https://infonet-biovision.org/PlantHealth/MinorPests/damping-diseases-7

Cykl choroby: Transmisja patogenów odbywa się albo przez glebę (Pythium, Rhizoctonia, Fusarium) albo przez nasiona (Alternaria). Patogeny przenoszone przez glebę infekują tylko korzenie i podstawę łodygi. W glebie przeżywają w postaci oospor, sklerocjów, chlamydospor lub jako saprofity na resztkach roślinnych. Patogeny przenoszone przez nasiona mogą infekować wszystkie nadziemne części rośliny i przeżywać na nasionach lub w resztkach roślinnych w postaci konidiów. Ze względu na szeroki zakres patogenów do porażenia może dojść przy różnej temperaturze i wilgotności gleby. Czynnikami predysponującymi są zła struktura gleby, kwaśne gleby, niedożywienie, a także nadmiar azotu i małe nasłonecznienie w połączeniu z wysokimi temperaturami.

 

Zwalczanie:

  • Korzystanie z wysokiej jakości nasion poddanych zaprawianiu.
  • Odkażanie gleby (tylko w szklarniach lub rozsadnikach), dobra struktura gleby i zrównoważone pH.
  • Aby umożliwić szybszy i dokładniejszy rozkład resztek roślinnych na skażonych polach, pozostałości te należy przyorać.
  • Przestrzeganie dobrych praktyk uprawowych: zachowanie właściwych odstępów między roślinami, zrównoważone nawożenie, dostosowanie temperatury do nasłonecznienia (w szklarniach w trakcie uprawy sadzonek), nawadnianie w sposób umożliwiający szybkie wysychanie powierzchni roślin.
  • Stosowanie fungicydów.
  • Wykorzystywanie organizmów antagonistycznych, takich jak Trichoderma lub Coniothyrium

MĄCZNIAK RZEKOMY KAPUSTOWATYCH

Organizm wywołujący chorobę: Peronospora parasitica

Zakres żywicieli: Wszystkie gatunki roślin uprawnych i niektóre chwasty z rodziny kapustowatych.

Występowanie i znaczenie: W warunkach polowych mączniak rzekomy występuje głównie w okresach  o niższych temperaturach i mniejszym nasłonecznieniu (późną jesienią), i zasadniczo ma niewielkie znaczenie w uprawie roślin spożywczych. Znaczenie choroby jest większe w uprawach roślin przeznaczonych na nasiona i w uprawie sadzonek w szklarniach. Mączniak rzekomy może również porażać rośliny na nawadnianych polach, u odmian odpornych występują wtedy objawy utajone. Choroba może powodować poważne szkody w krajach Europy Środkowej i basenu Morza Śródziemnego.

 

Objawy i podobne choroby: Typowe objawy to żółte, nieregularne plamy z białymi naroślami na dolnej stronie liścia. Plamy te później ulegają nekrozie, ale rzadko obejmuje ona cały liść. Czasami infekcja przybiera charakter ogólnoustrojowy. Liście są wtedy zniekształcone, a jadalne części nie nadają się do sprzedaży.

Objawy są dość specyficzne i trudno je pomylić z symptomami innych chorób.

Image
Rysunek 18. Peronospora parasitica. Źródło: Virginia Tech Learning Resources Center
Image
Rysunek 19. Peronospora parasitica. Źródło: Howard F. Schwartz

Cykl choroby: Grzyb zimuje w postaci oospor na resztkach pożniwnych lub w postaci grzybni na żywicielach zimujących (np. rzepaku ozimym). Źródłem infekcji mogą być również nasiona. W okresie rozwoju wegetatywnego grzyb rozmnaża się dzięki zarodni. Optymalne warunki do rozwoju choroby to deszczowa i zimna pogoda. Aby choroba mogła postępować, powierzchnia liści musi być mokra od deszczu lub rosy przez około 10-12 godzin przy temperaturze mieszczącej się w granicach 7-15°C w nocy i nie przekraczającej 24°C w ciągu dnia.

 

Zwalczanie:

  • Zaprawianie nasion.
  • Przestrzeganie dobrych praktyk w uprawie sadzonek (dobre napowietrzanie, dużenasłonecznienie, odpowiednia temperatura (niezbyt wysoka), rozsądna gęstość siewu itp.).
  • Stosowanie fungicydów w uprawie sadzonek.
  • W drodze wyjątku stosowanie fungicydów w uprawie kapusty.

CZERŃ KRZYŻOWYCH

Organizm wywołujący chorobę: Alternaria brassicae, A. brassicicola

Zakres żywicieli: Wszystkie gatunki roślin uprawnych i niektóre chwasty z rodziny kapustowatych.

Występowanie i znaczenie: Choroba występuje dość często, ale straty bezpośrednie, z wyjątkiem uprawy kapusty pekińskiej i chińskiej, są zazwyczaj niewielkie. Gatunki grzybów Alternaria mogą wytwarzać mykotoksyny. Choroba jest szeroko rozpowszechniona w Europie.

Image
Rysunek 20. Alternaria brassicae, A. brassicicola. Źródło: Baza danych EPPO, 2023.

Objawy: Na liściach tworzą się typowe plamy w kolorze od ciemnobrązowego do czarnego pokryte koncentrycznymi pierścieniami. Średnica plam mieści się w zakresie od kilku milimetrów do kilku (2-3) centymetrów. W wilgotnych warunkach plamy pokryte są czarnymi konidioforami i konidiami. W późniejszym czasie przypominająca papier tkanka starszych plam może pękać i wypadać. Silnie zainfekowane liście mogą obumierać. Zwykle zakażeniu ulegają tylko starsze liście. Czarne plamy mogą pojawić się również na róży kalafiora, ale objaw ten jest raczej rzadki i wynika z występowania niższych temperatur pod koniec okresu wegetacji. Zakażeniu ulegają również łuszczyny, co prowadzi do strat w plonach i niskiej jakości nasion.

Objawy są zwykle na tyle specyficzne, że nie można ich pomylić z symptomami innych chorób.

Image
Rysunek 21. Alternaria brassicae https://extension.umn.edu/disease-management/alternaria-leaf-blight
Image
Rysunek 22. Alternaria brassicae https://ag.umass.edu/vegetable/fact-sheets/brassicas-alternaria-leaf-spot

Cykl choroby: Grzyb zimuje w postaci konidiów na resztkach pożniwnych, ale głównym źródłem infekcji są prawdopodobnie nasiona. Grzyb prowadzi do wystąpienia zgorzeli siewek, a następnie do infekcji na starszych liściach. W okresie rozwoju wegetatywnego rozmnaża się dzięki konidiom przenoszonym przez wiatr oraz pryskają wodę. Rozwojowi choroby sprzyjają wilgotne warunki pogodowe i towarzyszące im wyższe temperatury.

 

Zwalczanie:

  • Płodozmian.
  • Przyoranie resztek pożniwnych w celu przyśpieszenia ich rozkładu.
  • Zaprawianie nasion.
  • Stosowanie fungicydów (jedynie w przypadku upraw roślin na nasiona oraz kapusty pekińskiej i chińskiej).
  • Wybór odmian odpornych.
  • Zapobieganie lub ograniczanie rozprzestrzeniania się choroby poprzez pokrywanie liści olejem rzepakowym i olejkiem pomarańczowym.

WERTICILIOZA

Organizm wywołujący chorobę: Verticillium dahliae, Verticillium longisporum (i Verticillium dahliae var. longisporum) Verticillium albo-atrum.

Zakres żywicieli: Werticilioza może porazić wszystkie rośliny z wyjątkiem zbóż i ryżu.  Żywicielami patogenów Verticillium są wszystkie rośliny kapustowate oraz wiele chwastów..

Występowanie i znaczenie: Werticilioza jest jedną z najbardziej niszczycielskich i znaczących pod względem gospodarczym chorób roślin na całym świecie. Skutki gospodarcze tej choroby mogą być poważne. Werticilioza to śmiertelna choroba, która atakuje różne rośliny warzywne, w tym kapustę. Patogen utrzymuje się w formie uśpionej w glebie przez kilka lat, a gdy dostanie się do nadziemnych części rośliny z powodu ekstremalnych zmian temperatury i opadów, powoduje masowe obumieranie roślin. Choroba jest mniej zaraźliwa w chłodnych i wilgotnych warunkach, więc w Polsce i na obszarach górskich nie odgrywa znaczącej roli. Patogen może pojawić się w okresach ekstremalnej suszy, po opadach deszczu lub nawadnianiu. 

Image
Rysunek 23. Występowanie werticiliozy w Europie. Źródło: Baza danych EPPO, 2023

Objawy i podobne choroby:  Pierwszym objawem infekcji jest zmiana koloru obrzeża liści z zielonego na żółty, początkowo po jednej stronie rośliny. Zainfekowane liście więdną, wysychają i obumierają. Miękka zgnilizna u podstawy łodygi i w tkankach korzeni powoduje wysychanie zainfekowanych liści. W przekroju poprzecznym tkanka naczyniowa wygląda jak ciemny pierścień.

 

Cykl choroby: Verticillium spp. jest patogenem glebowym. Podatne rośliny i resztki roślinne mogą służyć grzybom jako miejsce zimowania. Patogeny z rodzaju Verticillium mogą przetrwać w glebie przez długi czas, wytwarzając mikrosklerocja w starzejących się tkankach. Infekcja rozpoczyna się w strefie korzeniowej, gdzie strzępki Verticillium kiełkują i przenikają do korzeni włośnikowych. Patogen może również przedostawać się przez rany w korzeniu. Choroba rozprzestrzenia się wewnątrz rośliny za pomocą grzybni lub mikrokonidiów, które przemieszczają się za pośrednictwem ksylemu do innych części rośliny. Zaatakowana tkanka ulega martwicy i staje się ciemnobrązowa (obumiera), ponieważ tkanka naczyniowa zatyka się grzybnią, konidiami i produktami ubocznymi metabolizmu grzyba. W rezultacie przepływ wody jest ograniczony, a rośliny więdną. Nekrotyczna tkanka tworzy ciemne smugi, które są objawem choroby.

Image
Rysunek 24. Objawy werticiliozy u kapusty. (A & B) Więdnięcie i zażółcenie liści. (C) Brązowienie układu naczyniowego. Źródło: https://www.researchgate.net/figure/Symptoms-of-cabbage-Verticillium-wilt-A-B-Leaves-wilting-and-yellowing-C-Browning_fig2_346995722 [Dostęp dnia: 31 lipca 2023]

Zwalczanie:

  • Fungicydy nie są skuteczne w zwalczaniu werticiliozy.
  • Właściwe nawożenie oparte o analizę gleby.
  • Nawadnianie w okresach suszy.
  • Grzyb może infekować różne gatunki chwastów, dlatego pomocne jest ich usuwanie.
  • Przeprowadzanie zabiegów takich jak fumigacja gleby.
  • Solaryzacja gleby mająca na celu ograniczenie populacji lub wyeliminowanie patogenów glebowych, w tym Verticillium. Metodę tę można zastosować, jeśli gleba może być ogrzewana na znacznych głębokościach.
  • Biosolaryzacja gleby z użyciem różnych dodatków organicznych, w tym suchych pozostałości roślinnych.
  • Biologiczne metody zwalczania przy użyciu antagonistycznych grzybów, bakterii i promieniowców.
  • Biologiczne metody zwalczania przy użyciu endofitów, takich jak

SUCHA ZGNILIZNA KAPUSTNYCH

Organizm wywołujący chorobę:  Leptosphaeria maculans, (syn. Plenodomus lingam, anamorfa: Phoma lingam) i Leptosphaeria biglobosa (syn. Plenodomus biglobosus)

Zakres żywicieli:  Patogeny te mogą atakować wiele roślin z rodziny krzyżowych. Zakres żywicieli obejmuje odmiany Brassica (kapustę głowiastą, kalafior, brokuł, kapustę warzywną brukselską, kapustę galicyjską, kapustę rzepak, jarmuż, rzepę itp.), Sinapis (gorczycę żółtą i białą), Raphanus (rzodkiew japońską i zwyczajną) oraz chwasty z rodziny krzyżowych.

Występowanie i znaczenie: Sucha zgnilizna kapustnych jest chorobą wyniszczającą uprawy roślin krzyżowych w większości regionów świata, która może zmniejszyć plony nasion i warzyw. Występuje zazwyczaj w krajach o chłodnej i wilgotnej pogodzie.

Image
Rysunek 25. Leptosphaeria maculans Występowanie suchej zgnilizny kapustnych w Europie. Źródło: Baza danych EPPO, 2023.

Objawy i podobne choroby: Najwcześniejszym objawem suchej zgnilizny kapustnych są niewielkie plamki na łodygach przy bliznach liściowych. Plamki te powiększają się, przybierają brązowy kolor i czarną lub fioletową otoczkę, a następnie zapadają się. Powstałe zmiany rozrastają się w górę i w dół łodygi i opasają ją. Łodygi czernieją. Tworzy się na nich duża liczba owocników (pyknidiów). Zmiany mogą powstawać również pod ziemią na korzeniach. Silnie zainfekowane sadzonki mogą zwiędnąć i obumrzeć. W uprawach polowych rośliny mogą zostać zaatakowane na każdym etapie rozwoju. Choroba objawia się pojawiającymi się na liściach i łodygach nieregularnymi, bladymi plamami. W dalszej kolejności plamy te przybierają kształt od owalnego do okrągłego i szaro-brązową barwę. Pokryte są rozproszonymi owocnikami. Na linii gleby po rozprzestrzenieniu się patogenu z plam na liściach ku dołowi i przybraniu charakteru ogólnoustrojowego rozwija się zwykle rak łodygi. Zmiany nowotworowe mają zazwyczaj wydłużony kształt i ciemnofioletowe obwódki. W późniejszym okresie korzenie czernieją i obumierają od dołu. Objaw ten nazywa się również „czarną nóżką”.

Cykl choroby: Patogen przeżywa w szczątkach roślinnych w postaci piknidiów i/lub pseudotecji, w żywych roślinach pod postacią piknidiów oraz w zainfekowanych nasionach. W wilgotnych lub mokrych warunkach oraz przy średnich temperaturach w zakresie od 8 do 15°C z pseudotecji mogą uwalniać się askospory. Askospory mogą być przenoszone przez wiatr na duże odległości i przedostawać się przez aparaty szparkowe lub rany zadane mechanicznie lub spowodowane przez herbicydy i owady, co może zwiększać nasilenie choroby. W wyniku rozmnażania bezpłciowego w pyknidiach powstają zarodniki zwane pykniosporami lub konidiami, które można znaleźć na zainfekowanych żywych roślinach. W ich transmisji bierze udział pryskający deszcz i woda używana do nawadniania. Konidia prowadzą do powstawania infekcji wtórnych. Mogą być przenoszone na małe odległości. Konidia infekują w podobnych warunkach, co askospory – w temperaturze od 5 do 25°C i przy wysokiej wilgotności względnej.

Image
Image

Rysunki 27 i 28. Objawy suchej zgnilizny kapustnych na liściu i łodygach

Źródło: https://pnwhandbooks.org/plantdisease/host-disease/cabbage-cauliflower-brassica-oleracea-black-leg-phoma-stem-canker

Control:

  • Planting seeds certified free of Leptosphaeria;
  • Hot water seed treatment for 25 min at 50° C for cabbage and 20 min for cauliflower.
  • Prevent pest damage;
  • Rotate out of crucifers for at least three years.
  • For organic production, removal of affected leaves shortly after leaf spots develop can reduce secondary spread within a planting, as well as the incidence of stem cankers;
  • Fungicide seed treatment;
  • Fungicide with a different mode of action applied during vegetative growth .

KIŁA KAPUSTY

Organizm wywołujący chorobę:  Plasmodiophora brassicae

Image
Rysunek 25. Występowanie w Europie. Źródło: Baza danych EPPO, 2023

Zakres żywicieli: Wszystkie gatunki roślin uprawnych oraz większość chwastów z rodziny Cruciferaceae.

Występowanie i znaczenie: Kiła kapusty występuje bardzo często na obszarach, na których uprawia się kapustę warzywną. W przypadku silnych infekcji mogą wystąpić 100% straty. Choroba ma również duże znaczenie ze względu na długotrwałe skażenie gleby. Według mapy EPPO (Rys. 3) Plasmodiophora brassicae występuje we wszystkich krajach partnerskich projektu INPACT (w Polsce, Czechach, Grecji, Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech). Ze względu na występowanie ekstremalnych opadów deszczu, spodziewać się można epidemii kiły kapusty na różnych rodzajach gleby, ale głównie na glebach ciężkich, a rolnicy powinni podjąć działania zapobiegawcze.

 

Objawy: Typowe objawy rozwijają się na korzeniach, na których pojawiają się nieregularne galasy i których rozwój zostaje zahamowany. Galasy są początkowo białe, ale później przybierają kolor od brązowego do czarnego i stosunkowo szybko ulegają rozkładowi. Porażone kiłą i pokryte galasami korzenie często ulegają nadkażeniom wywoływanym na przykład przez bakterie odpowiedzialne za wystepowanie mokrej zgnilizny, co skutkuje szybkim rozkładem korzeni, dalszym zamieraniem zainfekowanych roślin i uwalnianiem źródeł infekcji do gleby. Na późniejszym etapie rozwoju choroby dochodzi do skarłowacenia nadziemnych części roślin, które przybierają niebiesko-szarą barwę i więdną. Jadalne części nie rozwijają się w ogóle lub są niskiej jakości.
Podobne objawy na częściach nadziemnych roślin mogą być również wywoływane przez larwy chowacza podobnika Ceutorhynchus assimilis (= pleurostigma), ale galasy są wówczas stosunkowo gładkie i okrągłe, a w ich wnętrzu znajduje się żółtawa larwa.

Image
Rysunek 28. Galasy powstałe w wyniku porażenia przez kiłę kapusty wywołaną przez Plasmodiophora brassicae (https://www.ipmimages.org/browse/detail.cfm?imgnum=5513027)
Image
Rysunek 29. Galasy rośliny zaatakowanej przez chowacza podobnika Ceutorhynchus assimilis

Cykl choroby: Patogen jest w stanie przetrwać przez długi czas (kilka lat) w postaci spoczywających w glebie zarodników o grubych ścianach. W obecności korzeni roślin żywicielskich zarodniki spoczynkowe kiełkują, uwalniając zarodniki pływkowe (zoospory), które infekują i kolonizują korzenie. W sprzyjających warunkach patogen szybko się rozmnaża i rozprzestrzenia w postaci zoospor. Kwaśne pH i wysoka wilgotność gleby sprzyjają patogenowi, ale infekcja występuje również, gdy pH przekracza wartość 7,0. Transmisja w obrębie pola odbywa się poprzez przemieszczanie się zoospor (tempo transmisji jest wtedy powolne) oraz w trakcie wykonywania zabiegów uprawowych (transmisja odbywa się wówczas bardzo szybko). Choroba może przenieść się na inne pola wraz z glebą zawierającą zarodniki: za pośrednictwem wody i wiatru, maszyn, sadzonek itp.

 

Zwalczanie: Patogen ten jest trudny do pokonania. Należy wprowadzić złożony system środków zaradczych:

  • Wybór odmian odpornych.
  • Płodozmian (w miarę możliwości w schemacie płodozmianu należy zawrzeć zboża, a unikać roślin kapustnych uprawianych na paszę i nawóz roślinny).
  • Obojętny odczyn gleby (zastosowanie wapna przy pH poniżej 7,2).
  • Usuwanie zainfekowanych roślin (nie wolno kompostować!!!).
  • Unikanie przenoszenia skażonej gleby poza pole na maszynach, innych roślinach itp. Do nawadniania nieskażonych pól nie należy używać wód, które spłynęły ze skażonych pól, ponieważ patogen może być przenoszony przez wodę.
  • Unikanie bezpośredniego wysiewu nasion do skażonej gleby, zamiast tego wysadza się zdrowe sadzonki z pojemników.
  • Wykorzystywanie „wrogich” roślin (np. mięty) w skażonych miejscach.
  • Wprowadzenie do gleby fungicydów.
Lista wirusów:


  • TWIRUS MOZAIKI RZEPY (TUMV), WIRUS MOZAIKI KALAFIORA (CaMV), WIRUS ŻÓŁTEJ MOZAIKI RZEPY (TYMV) 6

 

Aby uzyskać więcej informacji, kliknij ten link.

Lista bakterii:

  • BAKTERYJNA PLAMISTOŚĆ LIŚCI WARZYW KRZYŻOWYCH 

  • CZARNA ZGNILIZNA 

  • MOKRA ZGNILIZNA BAKTERYJNA


Aby uzyskać więcej informacji, kliknij ten link.
Lista grzybów:

  • ZGORZEL 

  • KIŁA KAPUSTY 

  • SUCHA ZGNILIZNA KAPUSTNYCH 

  • WERTICILIOZA 

  • CZERŃ KRZYŻOWYCH 

  • MĄCZNIAK RZEKOMY KAPUSTOWATYCH 


Aby uzyskać więcej informacji, kliknij ten link.

Lista zaburzeń:

  • EDEMA 

  • ZAMIERANIE BRZEGÓW LIŚCI 

  • JAMISTOŚĆ GŁĄBA 


Aby uzyskać więcej informacji, kliknij ten link.
Lista owadów:


  • PCHEŁKI ZIEMNE 

  • ŚMIETKA KAPUŚCIANA 
  • MSZYCA KAPUŚCIANA 
  • BIELINEK KAPUSTNIK I BIELINEK RZEPNIK 
  • ĆMY 
  • TANTNIŚ KRZYŻOWIACZEK 
  • WCIORNASTEK TYTONIOWIEC 
  • RYJKOWCE 
  • PACIORNICA KRZYŻOWIANKA 
  • GNATARZ RZEPAKOWIEC 
  • MĄCZLIK WARZYWNY 

© 2024 INPACT project .