KAPUSTA - OWADY

Szkodnik: Phyllotreta undullata, P. nemorum i inne gatunki. 

Zakres żywicieli: Wszystkie rośliny uprawne i chwasty z rodziny kapustowatych.

Występowanie i znaczenie: Pchełki ziemne występują bardzo często na roślinach kapustowatych. Poprzez swoje żerowanie mogą zniszczyć młode rośliny, zwłaszcza jeśli panuje sucha i gorąca pogoda. W takiej sytuacji straty mogą sięgnąć nawet 100%. Co więcej, pchełki ziemne przenoszą wirusa żółtej mozaiki rzepy (TYMV), który jest bardzo niebezpieczny np. dla kapusty pekińskiej i chińskiej. W przypadku starszych roślin uszkodzenia powodowane przez pchełki nie są aż tak istotne.

Objawy: Pchełki ziemne żerują na liścieniach i liściach, powodując powstawanie niewielkich (1-2 mm) dziur (pozostaje tylko jedna skórka). W późniejszym okresie, wraz ze wzrostem liści, otwory powiększają się, aby ostatecznie osiągnąć średnicę kilku milimetrów. Poważnie uszkodzone liście i młode rośliny mogą całkowicie obumrzeć, zwłaszcza przy gorącej i suchej pogodzie. Rośliny na obrzeżach pól są zwykle bardziej uszkodzone niż te na środku.

Objawy są bardzo specyficzne i trudno je pomylić z uszkodzeniami spowodowanymi przez inne czynniki.

Opis: Wszystkie gatunki pchełek ziemnych to raczej małe (2-3 mm) owady. Mają ciemnobrązowy, połyskujący kolor, a czasem również podłużne, żółte paski. Ostatnia para odnóży wyposażona jest w masywne, dobrze przystosowane do skakania uda. Gdy zakłóci się ich spokój, pchełki ziemne odskakują z liści i udają przez pewien czas, że nie żyją. Larwy również są małych rozmiarów (4-5 mm) i mają kolor od białego po żółtawy. Poczwarki mają mlecznobiałą barwę i około 4 mm długości.

Cykl życiowy: Szkodnik zimuje w stadium poczwarki. Pierwsze osobniki dorosłe pojawiają się już na początku kwietnia. Jaja składane są w liczących około sto sztuk pakietach na szyjce korzeniowej lub w spękaniach gleby w pobliżu rośliny. Larwy wylęgają się po czterech do ośmiu dni i zaczynają żerować na korzeniach, podstawach łodyg lub ogonkach liściowych. Gdy zakończą swój rozwój, opuszczają roślinę i przepoczwarzają się w górnej warstwie gleby (5 cm). W ciągu jednego roku rozwijają się 3 pokolenia. Jaja drugiego i trzeciego pokolenia składane są również na liściach, a larwy żerują na żyłkach głównych.

Zwalczanie:

• Płodozmian.
• Likwidacja resztek pożniwnych zaraz po zbiorach.
• Izolowanie upraw od pól obsianych w poprzednim roku.
• Rozrzucanie obornika lub przyoranie nawozu zielonego może zwiększyć siłę inwazji.
• Przykrywanie mniejszych stanowisk białą folią tekstylną, aby uniemożliwić dostęp muchówkom.
• Właściwe nawadnianie i nawożenie.
• Stosowanie insektycydów.

MSZYCA KAPUŚCIANA

Nazwa szkodnika: Brevicoryne brassicae

Zakres żywicieli: Rośliny kapustowate, zarówno odmiany dzikie, jak i uprawne.

Występowanie i znaczenie: Mszyca kapuściana jest dość powszechnym szkodnikiem, ale do poważnych strat w plonach dochodzi tylko w niektórych latach. Niemniej jednak, mogą wystąpić problemy przy sprzedaży zaatakowanych przez szkodniki produktów, głównie kalafiorów i brokułów, ponieważ mszyce trudno jest zmyć z kwiatostanów. Co więcej, mszyce kapuściane przenoszą również wirusy (TuMV i CaMV). W uprawach przeznaczonych na nasiona mszyca kapuściana powoduje straty w plonach i obniżenie ich jakości.

Objawy: Zainfekowane liście są zwinięte i przybierają kolor żółty lub czerwony. Mszyce mogą tworzyć duże kolonie.  W przypadku poważnej infekcji roślina karłowacieje, a jej jadalne części są słabo rozwinięte. Łodygi roślin przeznaczonych do produkcji nasion więdną i obumierają. Mszyce wytwarzają spadź, która jest następnie kolonizowana przez ciemną, przypominającą sadzę pleśń. Objawy są dość specyficzne i trudno je pomylić z innymi symptomami.

Charakterystyka szkodnika: Bezskrzydła mszyca kapuściana ma około 2 mm długości, szarawy kolor i dwa rzędy ciemnych plam na grzbietowej stronie ciała, która jest pokryta woskowym proszkiem. Mszyce uskrzydlone są nieco dłuższe (2,5 mm), mają czarną głowę, ciemny tułów i żółtawy lub zielony odwłok z czarnymi plamkami. Mszyce tworzą duże kolonie o wysokim zagęszczeniu osobników.

Cykl życiowy: Mszyca kapuściana zimuje w stadium jaja. Jaja mają długość 0,5 mm i składane są na roślinach (głównie rzepaku ozimym) lub chwastach z rodziny krzyżowych. Początkiem wiosny wylęgają się mszyce bezskrzydłe. Pierwsze mszyce uskrzydlone pojawiają się na początku maja i przenoszą się na innych żywicieli. Latem mszyce rozmnażają się partenogenetycznie (bez kojarzenia się w pary). Sucha i gorąca pogoda sprzyja wzrostowi populacji i aktywności mszyc. W ciągu jednego roku rozwija się do dziesięciu pokoleń. Największą liczebność mszyc odnotowuje się w maju i czerwcu. Następnie ich kolonie ulegają zwykle osłabieniu przez parazytoidy i choroby grzybowe. Pod koniec okresu wegetacyjnego mszyce składają jaja na żywicielach w celu przezimowania.

Zwalczanie:

• Niszczenie lub usuwanie resztek pożniwnych natychmiast po zbiorach zapobiega rozprzestrzenianiu się mszyc na sąsiadujące rośliny i ich zimowaniu.
• Zabiegi z wykorzystanie aficydów. Progi szkodliwości, po przekroczeniu których wdrażane są zabiegi mające na celu zwalczanie szkodnika wynoszą: dla brokułu i kalafiora – 100 mszyc na jedną roślinę przed utworzeniem róży oraz 5 mszyc na jedną roślinę po utworzeniu róży; dla kapusty – na 1-2% roślin występuje jedna lub więcej mszyc.

BIELINEK KAPUSTNIK I BIELINEK RZEPNIK  

Nazwa szkodnika: Pieris brassicae, P. rapae

Zakres żywicieli: Rośliny kapustowate, w tym wszystkie odmiany kapusty warzywnej.

Występowanie i znaczenie: Larwy zarówno bielinka kapustnika, jak i bielinka rzepnika występują dość często w uprawie kapusty warzywnej i mogą powodować poważne szkody zarówno poprzez żerowanie na liściach, jak i wydalanie odchodów na  jadalnych częściach roślin     .

Objawy: Larwy (gąsienice) żerują na liściach, stopniowo doprowadzając do znacznej redukcji powierzchni liści, z których ostatecznie mogą pozostać jedynie nerwy główne. Na resztkach liści zalegają zielone kulki odchodów. Na uszkodzonych liściach widoczne są zwykle larwy. W uszkodzonych tkankach, np. w głowach kapusty i różach kalafiora, może dojść do nadkażenia w postaci zgnilizny.

Larwy ciem wywołują podobne objawy, jednak zwykle nie widać ich na liściach.

Charakterystyka szkodnika: Oba gatunki mają białe skrzydła z czarnymi plamkami. Dzięki plamkom można odróżnić od siebie te gatunki, ale z praktycznego punktu widzenia nie ma to większego znaczenia. Rozpiętość skrzydeł bielinka kapustnika nie przekracza 6 cm, a w przypadku bielinka rzepnika wynosi około 4,5 cm. Ich ciała są szarego koloru. Jaja są żółte, długości około 2 mm. Larwy bielinka kapustnika są szarozielone z czarnymi brodawkami i mają 4 cm długości, a bielinka rzepnika bladozielone z żółtymi, podłużnymi paskami, również długości 4 cm. Poczwarki bielinka kapustnika mają około 3 cm długości, barwę od zielonożółtej do szarozielonej oraz czarne kropki i kolczaste brodawki. Poczwarki bielinka rzepnika są żółto-zielone, szaro-zielone lub brązowawe, o długości około 2,5 cm.

Cykl życiowy: W obu przypadkach szkodnik zimuje w stadium poczwarki. Motyle wylęgają się w maju. Żywią się jedynie nektarem z kwiatów. Samice składają jaja pojedynczo (bielinek rzepnik) lub w pakietach (bielinek kapustnik) na spodniej stronie liści. Larwy wylęgają się po kilku dniach i zaczynają żerować na liściach lub wewnątrz głowy kapusty (bielinek rzepnik). Do przeobrażenia w poczwarkę dochodzi albo na roślinach żywicielskich (1. pokolenie bielinka rzepnika), albo w stosunkowo odległych miejscach, np. na drzewach (2. pokolenie bielinka rzepnika, bielinek kapustnik). W rozwoju obu bielinków występują 2 pokolenia rocznie, a w ciepłych latach bielinek kapustnik może rozwijać 3 pokolenia. Pierwsze pokolenie nie jest tak liczne i rozwija się głównie na chwastach. Drugie pokolenie pojawia się w lipcu i sierpniu i niszczy uprawy kapusty warzywnej.

Zwalczanie:

• Zwalczanie biologiczne:  Masowe uwolnienie parazytoida Trichogramma , który pasożytuje w jajach. Pasożytowanie na jajach można kilkukrotnie wzmocnić poprzez uwolnienie parazytoida w odpowiednim czasie.
• Insektycydy mikrobiologiczne, takie jak Bacillus thuringiensis od dawna z powodzeniem stosowane są do zwalczania błyszczki ni, a ich zaletą jest to, że nie naruszają populacji pożytecznych owadów. 
• Insektycydy botaniczne, takie jak rotenon i miodla indyjska.
• Wykazano, że środki owadobójcze w połączeniu z sacharozą i kwiatowym atraktantem fenyloacetaldehydem przyciągają osobniki dorosłe, które giną po żerowaniu.
• Jeśli młode larwy występują na ponad 10% roślin, należy zastosować środki owadobójcze.

ĆMY

Nazwa szkodnika: Piętnówka kapustnica (Mamestra brassicae), błyszczka jarzynówka (Autographa gamma), piętnówka brukiewka (Lacanobia oleracea)

Zakres żywicieli: Zakres żywicieli błyszczki jarzynówki jest nadzwyczaj szeroki i obejmuje warzywa, rzepak ozimy, pomidora, buraka cukrowego, kukurydzę itp. Zakres żywicieli piętnówki kapustnicy i piętnówki brukiewki jest węższy i należą do niego rośliny kapustowate i/lub inne warzywa.

Występowanie i znaczenie: Larwy wszystkich gatunków ciem występują dość często w uprawie kapusty warzywnej i mogą powodować poważne szkody zarówno poprzez żerowanie na liściach, jak i pozostawianie odchodów na jadalnych częściach roślin.

Objawy: Larwy żerują na liściach, stopniowo doprowadzając do znacznej redukcji powierzchni liści, z których ostatecznie pozostają jedynie nerwy główne. Na resztkach liści zalegają zielone kulki odchodów. W ciągu dnia larw nie widać zwykle na uszkodzonych liściach, ponieważ są one ukryte w zacienionych miejscach lub nawet w glebie.

W uszkodzonych tkankach, np. w głowach kapusty i różach kalafiora, może dojść do nadkażenia w postaci zgnilizny.

Larwy bielinka wywołują podobne objawy, jednakże są one zwykle łatwo zauważalne na liściach w ciągu dnia.

Charakterystyka szkodnika: Wszystkie te gatunki są do siebie bardzo podobne i wszystkie mają szaro-brązowe ubarwienie. W obrębie każdego gatunku oraz pomiędzy samcami i samicami występuje duża różnorodność. Gatunki można rozróżnić na podstawie obecności charakterystycznych jasnych plam na skrzydłach. Rozpiętość skrzydeł wynosi około 4,5 cm. Jaja mają szarawy kolor i nierówną powierzchnię. Kolor larw jest dość zmienny, od zielonego przez brązowo-zielony do prawie czarnego (ćma kapuściana). Larwy osiągają długość do 5 cm. Poczwarki mają około 2 cm długości i barwę od żółto-zielonej (piętnówka kapustnica na początku) po ciemnobrązową lub nawet czarną.

Cykl życiowy: Piętnówka kapustnica i piętnówka brukiewka zimują w stadium poczwarki. Błyszczka jarzynówka może z kolei migrować z Europy Południowej lub zimować w dowolnym stadium. Ćmy pojawiają się w maju i żywią się nektarem z kwiatów. Są aktywne tylko wieczorami i nocą. Samice składają jaja pojedynczo lub w pakietach na spodniej stronie liści. Larwy żerują na liściach, różach kalafiora lub główkach kapusty. Ich rozwój zajmuje około 2 miesięcy. Przepoczwarzają się w glebie lub na roślinach (błyszczka jarzynówka). Ćmy drugiego i trzeciego pokolenia pojawiają się w lipcu lub sierpniu.

Zwalczanie:

• Można przeprowadzić masowe uwolnienie parazytoida Trichogramma  pasożytującego w jajach szkodnika. Pasożytowanie na jajach błyszczki ni można kilkukrotnie wzmocnić poprzez uwolnienie parazytoida w odpowiednim czasie.
• Insektycydy mikrobiologiczne, takie jak Bacillus thuringiensis od dawna z powodzeniem stosuje się do zwalczania larw, a ich zaletą jest to, że nie naruszają populacji pożytecznych owadów.  Botaniczne środki owadobójcze, takie jak rotenon, wykazują skuteczne działanie przeciwko żerującym na kapuście Lepidoptera, a miodla indyjska działa zarówno jako deterent pokarmowy, jak i regulator wzrostu. Wykazano, że środek owadobójczy w połączeniu z sacharozą i kwiatowym atraktantem fenyloacetaldehydem przyciąga ćmy, które giną po żerowaniu.
• Jeśli młode larwy występują na ponad 10% roślin, należy zastosować środki owadobójcze.
  Zabieg należy przeprowadzić po zachodzie słońca, kiedy larwy rozpoczynają żerowanie.

TANTNIŚ KRZYŻOWIACZEK

Nazwa szkodnika: Plutella xylostella (Linnaeus) (Insecta: Lepidoptera: Plutellidae)

Zakres żywicieli: Tantniś krzyżowiaczek atakuje tylko rośliny z rodziny Brassicacea: brokuły, brukselkę, kapustę, kapustę pekińską i chińską, kalafiora, kapustę galicyjską, jarmuż, kalarepę, gorczycę, rzodkiewkę, rzepę i rukiew wodną. Nie wszystkie jednak lubi jednakowo. Składające jaja ćmy wybierają zwykle kapustę galicyjską zamiast kapusty głowiastej.

Występowanie i znaczenie: Tantniś krzyżowiaczek pochodzi z Europy, ale obecnie występuje w obu Amerykach, Azji Południowo-Wschodniej, Australii i Nowej Zelandii. Uszkodzenia roślin wywoływane są żerowaniem larw. Chociaż larwy są bardzo małe, mogą występować dość licznie, całkowicie pozbawiając roślinę tkanki liściowej z wyjątkiem żyłek. Jest to szczególnie szkodliwe dla sadzonek i może zakłócać tworzenie się główek kapusty, róży brokułu i kalafiora. Obecność larw w kwiatach może skutkować całkowitym odrzuceniem produktu, nawet jeśli ilość usuniętej tkanki roślinnej jest niewielka.

Objawy: Tantniś krzyżowiaczek jest głównym szkodnikiem roślin kapustowatych. Żywi się wszystkimi częściami rośliny, pozostawiając żyłki liściowe i przezroczystą warstwę tkanki liściowej. Może również drążyć tunele w głowie kapusty i w kiełkach. Żeruje na liściach, pąkach, kwiatach i łuszczynach kapusty rzepak i gorczycy.

Charakterystyka szkodnika: Ta niewielka ćma o rozpiętości skrzydeł 12-15 mm składa swoje ciemnobrązowe skrzydła nad odwłokiem w taki sposób, że przypominają one namiot. Patrząc z góry, na wierzchołkach skrzydeł można dostrzec 3 wzory w kształcie rombów. Wzory te są mniej wyraźne u samic. Jaja są owalne i spłaszczone. Mają żółty lub bladozielony kolor i są składane pojedynczo lub w małych pakietach od dwóch do ośmiu jaj w zagłębieniach na powierzchni liści lub sporadycznie na innych częściach roślin. W pełni rozwinięta gąsienica ma 12-15 mm długości i jest koloru jasnożółtego/zielonego. Gdy spokój gąsienic zostanie zakłócony, energicznie wiją się do tyłu i opuszczają się na ziemię na jedwabnych nitkach, by po chwili wspiąć się z powrotem na roślinę i kontynuować żerowanie. Poczwarka oprzędzona jest luźnym, jedwabnym kokonem, zwykle utworzonym na dolnych lub zewnętrznych liściach. W przypadku kalafiora i brokułu poczwarki formowane są w kwiatach. Żółtawa poczwarka ma 7 do 9 mm długości.

Cykl życiowy: Dorosłe samice mogą złożyć do 250 jaj, z których w ciągu 2-8 dni wylęgają się larwy. Następnie gąsienice przechodzą przez cztery stadia rozwojowe w okresie trwającym do 30 dni. Przez cały ten czas żerują na spodniej stronie liści, a następnie tworzą oprzędzione pajęczyną kokony, które są przymocowane do rośliny. W okresie letnim mogą rozwinąć się 2-3 pokolenia. Osobniki dorosłe są aktywne głównie w nocy. Składają jaja na łodygach i po obu stronach liści roślin żywicielskich. Ćmy te są słabymi lotnikami, ale mogą zostać przeniesione przez wiatr na odległość tysięcy mil w ciągu kilku dni.

Zwalczanie: Opady deszczu stanowią główny czynnik powodujący obumieranie młodych larw, dlatego w uprawach roślin krzyżowych, w których stosuje się zraszanie występuje mniej larw tantnisia krzyżowiaczka niż w uprawach nawadnianych kropelkowo lub bruzdowo. Najlepsze wyniki uzyskuje się przy codziennym wieczornym zraszaniu.

• Na liczebność tantnisia krzyżowiaczka może wpływać różnorodność roślin. Gdy między roślinami krzyżowymi rosną inne rośliny uprawne lub chwasty, wówczas larwy występują w mniejszej liczbie i są silniej spasożytowane. Nie zawsze prowadzi to jednak do zmniejszenia szkód. Otoczenie uprawy kapusty dwoma lub więcej rzędami bardziej preferowanych roślin żywicielskich, takich jak kapusta galicyjska i gorczyca, może opóźnić rozprzestrzenianie się tantnisia krzyżowiaczka w uprawie kapusty lub jemu zapobiec.
• Odporność żywiciela: Najbardziej odpornymi roślinami są gorczyca, rzepa i kalarepa. Podatność na uszkodzenia powodowane przez tantnisia krzyżowiaczka zależy od odmiany, a głównym czynnikiem wpływającym na odporność roślin jest obecność wosku na liściach. Odmiany błyszczące, pozbawione woskowego nalotu, a zatem bardziej zielone niż szarozielone, są raczej odporne na larwy.
• Pułapki feromonowe można wykorzystywać do monitorowania populacji osobników dorosłych i przewidywania liczebności larw, które pojawią się od 11 do 21 dni później. Ze względu na różnice występujące między poszczególnymi lokalizacjami, każde pole uprawne wymaga niezależnego monitorowania.
• Zaleca się naprzemienne stosowanie insektycydów różnych klas. Za szczególnie ważne uważa się wykorzystywanie bakterii Bacillus thuringiensis, która pozytywnie wpływa na przeżywalność parazytoidów.
• W zwalczaniu tantnisia krzyżowiaczka zaleca się stosowanie mieszanin chemicznych środków owadobójczych lub środków chemicznych w połączeniu z mikroorganizmami. Wynika to częściowo z wysokiej odporności szkodnika, ale także z tego, że rośliny krzyżowe są często narażone na ataki różnych szkodników o odmiennej podatności na poszczególne insektycydy oraz działanie innych szkodliwych czynników.

WCIORNASTEK TYTONIOWIEC

Nazwa szkodnika: Thrips tabaci

Zakres żywicieli: Zakres żywicieli wciornastka tytoniowca jest dość szeroki i obejmuje cebulę, ogórka, pomidora, paprykę etc.

Występowanie i znaczenie: Kapusta warzywna przyciąga wciornastki. Wciornastek tytoniowiec jest bardzo ważny szczególnie w przypadku uprawy kapusty głowiastej białej. Podatne na jego atak rośliny mogą doznać tak poważnych uszkodzeń, że nie będą już się nadawały do sprzedaży.

Objawy: Pierwszym objawem są małe srebrne plamki, które później łączą się ze sobą. Tkanki żółkną  i obumierają. Liście w głowie kapusty brązowieją. Gdy wciornastki zasiedlają rośliny, wówczas poza srebrnymi plamkami zwykle widoczne są również odchody szkodnika, które przypominają wyglądem małe (0,5 mm), czarne plamy.

Charakterystyka szkodnika: Wciornastki są bardzo małymi owadami o długości 1 mm i szerokości 0,2 mm. Osobniki dorosłe są żółte lub jasnobrązowe i uskrzydlone. Nimfy podobne są do imago, ale nie mają skrzydeł. Dla osób niedoświadczonych niemożliwe jest odróżnienie od siebie poszczególnych gatunków wciornastków.

Cykl życiowy: Pod koniec czerwca wciornastki przenoszą się na kapustę warzywną z innych roślin żywicielskich. Samice składają jaja na młodych, miękkich tkankach roślinnych (w przypadku głowy kapusty pod warstwą kilku liści). Pierwsze dwa stadia larwalne pobierają pokarm poprzez ssanie tkanek. Larwy trzeciego i czwartego stadium nie żerują. Przebywają w pąkach, kwiatach itp. W ciągu jednego roku może rozwinąć się 5-6 pokoleń. Silnym inwazjom wciornastków sprzyja gorąca, sucha pogoda.

Zwalczanie:

• Wybór odmian odpornych.
• Izolowanie od siedlisk wciornastków (cebuli, przechowywanych roślin).
• Niszczenie resztek roślinnych.
• Regularne odżywianie i nawadnianie (rośliny poddane działaniu czynników stresujących bardziej przyciągają wciornastki, zraszanie bezpośrednio zmniejsza liczbę wciornastków).
• Przykrywanie mniejszych stanowisk białym materiałem.

RYJKOWCE

Nazwa szkodnika: Ceutorhynchus quadridens, C. assimilis, C. napi

Zakres żywicieli: Wszystkie te gatunki rozwijają się na roślinach krzyżowych, zwłaszcza na rzepaku ozimym i kapuście warzywnej, ale chwasty również mogą służyć jako rośliny żywicielskie.

Występowanie i znaczenie: Do powstawania szkód dochodzi czasem w uprawie polowej     , ale zwykle dotyczą one tylko pojedynczych roślin.

Objawy: Larwy żerują w łodygach, żyłkach głównych lub hipokotylu, drążą tunele i powodują pojawienie się nekrozy. W uszkodzonych tkankach może dojść do nadkażenia w postaci zgnilizny. C. assimilis tworzy okrągłe, raczej gładkie galasy na hipokotylach i korzeniach głównych, a w ich wnętrzu znajdują się pojedyncze larwy i tunele. Zaatakowana roślina może gorzej się rozwijać,  ale czasami galasy nie mają wpływu na wzrost rośliny. Zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki C. napi i C. quadridens mogą powodować pękanie kalarepy i uszkadzać wierzchołki roślin, prowadząc do powstania roślin bez wierzchołków, które nie tworzą jadalnych części. Zaatakowane rośliny mogą być również skarłowaciałe i żółte.

W przypadku kalafiora brak wierzchołków może być również wynikiem niedoboru molibdenu, ale wówczas blaszki liściowe są zniekształcone i węższe. Te same objawy u wszystkich odmian kapusty warzywnej mogą być również wywołane przez paciornicę krzyżowiankę, która powoduje również zgrubienie ogonków liściowych.

Charakterystyka szkodnika: Wszystkie ryjkowce to chrząszcze o długości około 3-4 mm, zwykle szare lub prawie czarne, pokryte włoskami. Zazwyczaj mają długi, zakrzywiony ku dołowi ryjek. Jaja są białe, długości około 1 mm. Larwy mają barwę od białej do żółtawej z brązową głową, są pozbawione odnóży i mają około 5 mm długości. Poczwarki są białe i stanu wolnego.

Cykl życiowy: Osobniki dorosłe zimują w kokonach w glebie. Gdy tylko temperatura gleby na głębokości 10 cm osiągnie 5-6°C (przy średnich dobowych temperaturach powietrza wynoszących 10-12°C), chrząszcze opuszczają glebę i lecą na uprawy rzepaku ozimego lub kapusty warzywnej. Składają jaja na łodygach, nerwach głównych i hipokotylu po kilku dniach żerowania w celu osiągnięcia dojrzałości. Larwy żerują w tkankach, a po zakończeniu rozwoju przepoczwarzają się w glebie. Chrząszcze wylęgają się w połowie lata, ale niemal natychmiast muszą przejść około miesięczną diapauzę, aby ponownie pojawić się pod koniec lata. W ciągu roku występuje jedno pokolenie.

Zwalczanie:

• Izolowanie upraw kapusty warzywnej od miejsc, w których w poprzednim roku uprawiany był rzepak ozimy.
• Zabiegi z użyciem insektycydów (C. pallidactylus, C. napi).
• Zaprawianie nasion (przeciwko chowaczowi podobnikowi C. assimilis, zwanego wcześniej C. pleurostigma).

PACIORNICA KRZYŻOWIANKA

Nazwa szkodnika: Contarinia nasturtii

Zakres żywicieli: Zakres żywicieli paciornicy krzyżowianki obejmuje kapustę warzywną i niektóre chwasty kapustowatych.

Występowanie i znaczenie: Występuje stosunkowo często, ale zwykle jedynie na pojedynczych roślinach. Do znaczących strat dochodzi jedynie na uprawach o małych powierzchniach.

Objawy: Podstawy ogonków liściowych ulegają uszkodzeniom spowodowanym przez ssanie larw i stają się nabrzmiałe. Pączek wierzchołkowy rośliny przestaje się rozwijać, czasami obumiera, później może dojść do wystąpienia zgnilizny wtórnej. Pąki dodatkowe namnażają się, a roślina wykształca więcej niż jedną głowę. Jadalne części nie rozwijają się w ogóle lub są niskiej jakości.

Charakterystyka szkodnika: paciornica krzyżowianka jest bardzo małym owadem (1,5 mm długości). Jej ciało ma kolor żółto-zielony lub żółto-brązowy, a skrzydła są transparentne. Dla osoby niedoświadczonej niemożliwe jest odróżnienie jej od podobnych gatunków. Larwa ma 3-4 mm długości i jasnożółtą barwę. Nie posiada odnóży ani widocznie wyodrębnionej głowy.

Cykl życiowy: Larwy zimują w kokonach w glebie. Pierwsze pokolenie osobników dorosłych pojawia się w maju. Imago nie żerują i żyją przez krotki czas. Samice składają jaja na blaszkach lub ogonkach liściowych. Larwy żerują na podstawach ogonków liściowych. Do przepoczwarzenia się dochodzi w glebie. Rozwój jednego pokolenia zajmuje 6-7 tygodni, a w ciągu roku występuje 4-5 pokoleń.

Zwalczanie:

• Przykrywanie mniejszych upraw białym materiałem.
• Płodozmian.
• Parazytoidy – Synopeas myles Walker (Hymenoptera: Platygastridae) i Macroglenes chalybeus Haliday (Hymenoptera: Pteromalidae).
• Żółte pułapki.

GNATARZ RZEPAKOWIEC

Nazwa szkodnika: Athalia rosae

Zakres żywicieli: Rośliny krzyżowe. Najbardziej narażona na ataki gnatarza rzepakowca jest kapusta pekińska i chińska.

Występowanie i znaczenie: Gnatarz rzepakowiec występuje od czasu do czasu na uprawach kapusty warzywnej. Do infestacji dochodzi jedynie czasami na szczeblu lokalnym.

Objawy: Larwy żerują na liściach, wygryzając okrągłe dziury, ale jeśli inwazja jest silna, z liści mogą  pozostać tylko żyłki główne. Podobne objawy wywołują larwy bielinka i ćmy. Larwy gnatarza rzepakowca zasiedlają liście i można je łatwo odróżnić od wyżej wymienionych gatunków.

Charakterystyka szkodnika: Dorosłe osobniki mają 6-10 mm długości, połyskującą czarną głowę, żółto-czerwony tułów z czarną plamą po stronie grzbietowej i odwłok w kolorze od żółtego do żółto-czerwonego. Skrzydła mają przydymiony odcień i czarne krawędzie. Larwy mają około 18 mm długości, na początku mają barwę od szarawej do szarozielonej, a później prawie czarną i dwie żółtawe podłużne pręgi po bokach. Poczwarki mają około 7-11 mm długości, okryte są kokonami i ukrywają się w glebie.

MĄCZLIK WARZYWNY

Nazwa szkodnika: Aleyrodes proletella
Zakres żywicieli: Różne gatunki Brassica (głównie brukselka i jarmuż) i Fragaria. Żeruje również na różnych dzikich roślinach, w tym na Capsella bursa-pastoris.
Występowanie i znaczenie: Mączlik pochodzi z półkuli północnej. Występuje naturalnie w niektórych częściach Europy, Azji i Afryki, ale rozprzestrzenił się także w Ameryce Północnej i Południowej, Australii i Nowej Zelandii.

W miejscach, w których liczebność tego szkodnika jest duża, może dojść do poważnego osłabienia roślin żywicielskich, zwłaszcza jeśli poddane są oddziaływaniu czynników stresowych. Do szkód gospodarczych dochodzi wówczas, gdy jakość plonów uległa pogorszeniu w takim stopniu, że nie nadają się one do sprzedaży.

Objawy: Szkodnik tworzy kolonie na spodniej stronie liści. Wysysa floem z liści i wydziela spadź, prowadząc do pojawienia się pleśni.

Opis: Osobniki dorosłe mają 1,5 mm długości. Wyposażone są w białe skrzydła, na których widnieją cztery szare plamy. Skrzydła są białe przez pokrywającą je warstwę pudrowego wosku. Głowa i tułów są ciemne, podczas gdy spodnia strona ciała jest żółta i dodatkowo pokryta warstwą wosku. Oczy mają czerwoną barwę. Jaja mają owalny kształt, leżą na boku, a z jednej strony mogą być przytwierdzone do liścia. Na początku są blade, a w ciągu kilku dni ciemnieją, wewnątrz nich znajduje się żółta plamka. Pierwsza larwa wykluwająca się z jaja ma trzy pary odnóży i zwykle nazywana jest gąsienicą. Opuszcza jajo i osiada w odpowiednim do żerowania miejscu, zwykle na liściu w pobliżu lub nad żyłką, w której znajdują się rurki sitowe (rurki, które przenoszą składniki odżywcze z liścia do innych części rośliny). Gąsienica jest owalna, płaska i przezroczysta. Przez skórkę prześwitują żółte organy wewnętrzne. W rozwoju larwy występują cztery stadia. Larwy zwiększają swój rozmiar poprzez linienie (zrzucanie wylinki). Gdy larwa w czwartym stadium osiągnie pełny rozmiar, przepoczwarza się pod skórką i od tej pory nazywana jest poczwarką. Kiedy poczwarka jest prawie gotowa do przeobrażenia się w osobnika dorosłego, przez jej okrywę widać czerwone oczy. W okrywie poczwarki pojawia się pęknięcie w kształcie litery T i dorosły osobnik wysuwa się na zewnątrz. Jego ciało i skrzydła twardnieją i pokrywają się biały woskiem.