OGÓREK - GRZYBY

Pierwszym objawem choroby jest pojawienie się na liściach kilku żółtych, ograniczonych żyłkami plam o ostrych krawędziach. Gdy panuje wilgoć, wzdłuż żyłek na spodniej stronie żółtych plam pojawia się ciemny nalot grzybni (strzałki). W sprzyjających (wilgotnych) warunkach na spodniej stronie plam rozwija się drobna narośl konidioforów o barwie od szarej do czarnej.

Następnie liczba plam wzrasta i zaczynają one ulegać nekrozie. Gdy zmiany obejmą około połowy powierzchni liścia, cały liść ulega nekrozie, a jego brzegi wyginają się ku górze.

Przez intensywną defoliację plony są znacznie mniejsze. Infekcji nie ulegają najmłodsze liście (przed osiągnięciem około połowy końcowej wielkości), łodygi, ogonki liściowe i owoce.
Czasami wczesne objawy można pomylić z mozaiką, ale w jej przypadku żółte plamy nie są ograniczone żyłkami, a na dolnej powierzchni plam nie pojawia się szara lub czarna narośl. Poza tym pierwsze objawy mozaiki pojawiają się na najmłodszych liściach.

Cykl choroby: W rejonie basenu Morza Śródziemnego grzyb zimuje zarówno na roślinach uprawnych, jak i chwastach z rodziny dyniowatych, i stopniowo rozprzestrzenia się latem w kierunku północno-zachodnim za pośrednictwem wiatru i prądów powietrza. Zainfekowane liście służą początkowo jako źródło zakażenia dla sąsiednich liści i roślin. W obrębie uprawy zarodniki rozprzestrzeniane są przez wiatr, a także przez krople wody podczas opadów deszczu lub nawadniania. Mokra i stosunkowo ciepła pogoda sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby. Aby doszło do infekcji, niezbędna jest obecność wody na liściach. Optymalna temperatura wynosi od 18 do 23°C. W takich warunkach cykl życiowy trwa zaledwie 3-4 dni, a niezabezpieczone rośliny mogą ulec niemal całkowitemu zniszczeniu w ciągu kilku dni. Grzyb dobrze toleruje temperatury powyżej 30°C, nie tracąc przy tym żywotności.

Zwalczanie: Żadna z metod zwalczania patogenu nie cechuje się 100% skutecznością, ale w połączeniu ze sobą mogą ograniczyć straty:

• Wybór odmian odpornych.
• Wczesny siew.
• Wybór lokalizacji upraw i prowadzenie ich w taki sposób, aby zapewnić ruch powietrza i obniżyć poziom wilgotności między nadziemnymi częściami roślin.
• Unikanie nadmiernego zraszania. Aby przyspieszyć wysychanie liści, nawadnianie należy przeprowadzać późnym rankiem. W miarę możliwości należy stosować nawadnianie kropelkowe.
• Właściwe odchwaszczanie pola. Zwalczanie alternatywnych chwastów żywicielskich, np. dzikiego ogórka i samosiewów ogórka rosnących przy ogrodzeniach i na obrzeżach pól.
• Umycie sprzętu i narzędzi przed przejściem z jednego pola na drugie.
• Cotygodniowa kontrola roślin pod kątem występowania objawów.
• W miarę możliwości na skażonym polu należy pracować pod koniec dnia.
• Usuwanie i niszczenie zainfekowanych roślin. Zainfekowanych roślin nie wolno kompostować.
• Częste przeprowadzanie zabiegów fungicydowych, gdy pogoda sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby. W zależności od nasilenia objawów zabiegi należy powtarzać co 5-7 dni.
• Stosowanie grzybów antagonistycznych, takich jak Trichoderma viride i Trichoderma harzianum, zamiast fungicydów chemicznych (https://jppp.journals.ekb.eg/article_149526_8eaf102a24fc79b9d035ae07b0b149b2.pdf).

Objawy i podobne choroby: Typowe objawy to zmiękczenie i ciemnienie tkanek hipokotylu i korzeni roślin po wschodach. Zaatakowana roślina albo nagle opada, albo stopniowo żółknie, a jej rozwój, oraz rozwój systemu korzeniowego, jest bardzo słaby. Jeśli do zakażenia dojdzie przedwschodowo, wówczas tkanki roślin ciemnieją, a siewki nie wschodzą. Tkanka może być pokryta grzybnią o różnym kolorze. Objawy wywoływane przez wszystkie te patogeny są bardzo podobne i raczej trudno jest je od siebie odróżnić.

Cykl choroby: Patogeny te przenoszone są albo przez glebę (Pythium, Rhizoctonia, Fusarium, Aphanomyces) albo przez nasiona (Colletotrichum). Patogeny przenoszone przez glebę infekują tylko korzenie i podstawę łodygi i przeżywają w glebie w postaci oospor, sklerocjów, chlamydospor lub jako saprofity na resztkach roślinnych. Patogeny przenoszone przez nasiona mogą infekować wszystkie nadziemne części rośliny i przeżywać na nasionach lub w resztkach roślinnych w postaci grzybni lub konidiów. Ze względu na tak szeroki zakres patogenów do choroby może dojść przy różnej temperaturze i wilgotności gleby. Czynnikami predysponującymi są zła struktura gleby, kwaśny odczyn, niedożywienie, a także nadmiar azotu i małe nasłonecznienie w połączeniu z wysoką temperaturą.

Zwalczanie:

• Wolne od patogenu nasiona z certyfikowanych źródeł.
• Zaprawianie nasion fungicydami.
• Odkażanie gleby (jedynie dla sadzonek), utrzymywanie dobrej struktury gleby i równowagi pH.
• Przestrzeganie dobrych praktyk uprawowych: zachowanie właściwych odstępów między roślinami, zrównoważone nawożenie, dostosowanie temperatury do nasłonecznienia (unikanie zbyt wysokiej temperatury przy niskim nasłonecznieniu).
• Mulczowanie w celu podwyższenia temperatury gleby. Stosowanie fungicydów.
• Kompost z dodatkiem Trichoderma może z powodzeniem zahamować chorobę korzeni wywołaną przez patogeny grzybowe. (https://www.pphouse.org/upload_article/97431566_9_IJEP_May_2022_Kumhar.pdf).

Objawy i podobne choroby: Typowym objawem jest biała, pudrowa powłoka zarówno na górnej, jak i na dolnej stronie liści, które w późniejszym okresie mogą przybrać żółtą barwę i obumrzeć. Łodyga i ogonki liściowe również mogą zostać zainfekowane, ale owoce nie ulegają uszkodzeniu.

Cykl choroby: Mączniak prawdziwy zimuje w postaci owocników na resztkach roślinnych. Gdy późną wiosną wzrasta temperatura, tworzą się zarodniki (konidia), które przedostają się do tkanek liści i powodują infekcje. Najkorzystniejsze dla rozprzestrzeniania się choroby jest naprzemiennie występowanie ciepłych i suchych okresów oraz lekkich opadów deszczu lub nocnej rosy, ale inne warunki nie stanowią dla mączniaka prawdziwego ograniczenia, ponieważ nie potrzebuje on wody w stanie ciekłym na liściach i może rozwijać się w bardzo szerokim zakresie temperatur – od 10 do 35°C. Gdy dojdzie już do infekcji, mączniak bardzo dobrze radzi sobie w suchych warunkach. Na zainfekowanych tkankach powstaje więcej zarodników, które mogą być również przenoszone przez wiatr i infekować rośliny w nowych lokalizacjach. Cykl produkcji i rozsiewania zarodników oraz zakażania trwa nieprzerwanie przez całe lato. Gdy późnym latem temperatury spadają, grzyb przestaje produkować konidia na rzecz wytwarzania owocników, które zawierają zarodniki umożliwiające przetrwanie zimy.

Zwalczanie:

• Stosowanie fungicydów w celu ochrony upraw.
• Wybór gatunków odpornych.
• Właściwe odstępy między roślinami.
• Usuwanie resztek roślinnych, chwastów i samosiewów, które mogą być siedliskiem patogenu.

Na liściach pojawiają się początkowo jasne plamy, które szybko rozrastają się, łączą ze sobą i w późniejszym czasie ulegają nekrozie. Obumarłe tkanki wypadają. Gdy panuje wilgoć, na plamach widać różowe konidia. Podobne plamy pojawiają się również na ogonkach liściowych. Na owocach tworzą się mokre, zapadnięte plamy, które rozrastają się nawet po zbiorze.

Cykl choroby: Grzyb jest w stanie przetrwać w zainfekowanych resztkach roślinnych i nasionach. Zarodniki wytwarzane są na zainfekowanych liściach i owocach. Łatwo przenieść je na dłoniach i narzędziach, rozprzestrzeniają się również za pośrednictwem pryskającego deszczu i wody do nawadniania. Choroba rozwija się w ciepłych i wilgotnych warunkach. Antraknoza pojawia się w połowie lub pod koniec sezonu po zwarciu rzędów. Gdy latem panują wilgotne warunki, objawy choroby mogą być nasilone.

Zwalczanie:

• Dostępne są odmiany odporne.
• Zakup zdrowych nasion renomowanej firmy. Nie należy zatrzymywać nasion pochodzących z zainfekowanych roślin.
• Prowadzenie płodozmianu w taki sposób, aby przed ponowną uprawą roślin z rodziny dyniowatych w tej samej lokalizacji minęły trzy lata.
• Unikanie zwilżania liści poprzez stosowanie nawadniania kropelkowego, węży nawadniających lub ostrożnej techniki podlewania.
• Nie należy wykonywać prac przy mokrych roślinach.
• Pod koniec sezonu z małych upraw ogrodowych należy usunąć zainfekowane pnącza i owoce, a następnie je zniszczyć.
• Po zakończeniu prac na zainfekowanym obszarze należy oczyścić i zdezynfekować narzędzia oraz usunąć brud z butów.